ഹാരപ്പ

സി​ന്ധു​ന​ദീ​ത​ട​ ​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ​ ​അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​ആ​ദ്യം​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത് ​ഹാ​ര​പ്പ​ ​ന​ഗ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​അ​തി​നാ​ൽ​ ​സി​ന്ധു​ന​ദീ​ത​ട​ ​സം​സ്കാ​ര​ത്തെ​ ​ഹാ​ര​പ്പ​ൻ​ ​സം​സ്കാ​രം​ ​എ​ന്ന് ​വി​ളി​ക്കു​ന്നു.​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ ​പ​ഞ്ചാ​ബ് ​പ്ര​വി​ശ്യ​യി​ൽ​ ​മോ​ണ്ട്ഗോ​ബി​ ​ജി​ല്ല​യി​ൽ​ ​ര​വി​ ​ന​ദി​യു​ടെ​ ​തീ​ര​ത്താ​ണ് ​ഹാ​ര​പ്പ​ ​സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്.​ ​
ആ​ദ്യ​മാ​യി​ ​പ​രു​ത്തി​കൃ​ഷി​ ​ചെ​യ്ത​ത് ​ഹാ​ര​പ്പ​ൻ​ ​ജ​ന​ത​യാ​ണ്.​ ​ചെ​റി​യ​ ​കാ​ള​വ​ണ്ടി​യു​ടെ​ ​രൂ​പം​ ​മ​ഹ​ത്താ​യ​ ​ധാ​ന്യ​പ്പു​ര,​ ​ആ​റു​ ​ധാ​ന്യ​പു​ര​ക​ൾ,​ ​എ​ച്ച് ​മാ​തൃ​ക​യി​ലു​ള്ള​ ​സെ​മി​ത്തേ​രി​ക​ൾ,​ ​ചു​ട്ടെ​ടു​ക്കു​ന്ന​ ​അ​ടു​പ്പ് ​എ​ന്നി​വ​ ​ഹാ​ര​പ്പ​യി​ൽ​ ​നി​ന്നും​ ​ല​ഭി​ച്ച​താ​ണ്.​ ​മാ​നി​നെ​ ​പ​ട്ടി​ ​വേ​ട്ട​യാ​ടു​ന്ന​ ​രൂ​പ​വും​ ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്ന് ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.
1921​ ​ൽ​ ​ദ​യ​റാം​ ​സാ​ഹ്‌​നി​യാ​ണ് ​ഹാ​ര​പ്പ​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത്.

മോ​ഹ​ൻ​ജ​ദാ​രോ ​

മ​രി​ച്ച​വ​രു​ടെ​ ​കു​ന്ന് ​എ​ന്നാ​ണ് ​മോ​ഹ​ൻ​ജ​ദാ​രോ ​എ​ന്ന​ ​വാ​ക്കി​ന്റെ​ ​അ​ർ​ത്ഥം.​ 1922​ ​ൽ​ ​ആ​ർ.​ഡി.​ ​ബാ​ന​ർ​ജി​യാ​ണ് ​ഇൗ​ ​ന​ഗ​രം​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത്.​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​വ​ലി​യ​ ​സി​ന്ധു​ ​ന​ദീ​ത​ട​ ​സം​സ്കാ​ര​ ​ന​ഗ​ര​മാ​ണ് ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ ​സി​ന്ധു​ ​പ്ര​വി​ശ്യ​യി​ൽ​ ​ല​ർ​ക്കാ​ന​ ​ജി​ല്ല​യി​ൽ​ ​സ്ഥി​തി​ ​ചെ​യ്യു​ന്ന​ ​മോ​ഹ​ൻ​ ​ജ​ദാ​രോ.​ ​ചു​ട്ടെ​ടു​ത്ത​ ​മ​ൺ​ക​ട്ട​ക​ൾ​ ​ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച് ​നി​ർ​മ്മി​ച്ച​ ​മ​ഹാ​സ്‌​നാ​ന​ഘ​ട്ടം​ ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നാ​ണ് ​ല​ഭി​ച്ച​ത്.

39 അ​ടി​ നീ​ള​വും​ 23​ ​അ​ടി​ ​വീ​തി​യും​ 8​ ​അ​ടി​ ​ആ​ഴ​വു​മു​ണ്ട്.​ ​അ​ഴു​ക്കു​ചാ​ൽ​ ​സം​വി​ധാ​നം​ ​ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​വ​രാ​ണ് ​ഇ​വി​ട​ത്തെ​ ​ജ​ന​ത.​ ​ഇൗ​ ​സം​വി​ധാ​നം​ ​ആ​ദ്യ​മാ​യി​ ​ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച​ ​ന​ഗ​ര​മാ​ണ് ​മോ​ഹ​ൻ​ജ​ദാ​രൊ.​ ​മാ​ലി​ന്യ​സം​സ്ക​ര​ണ​ ​കേ​ന്ദ്രം,​ ​അ​സം​ബ്ളി​ഹാ​ൾ,​ ​നൃ​ത്തം​ ​ചെ​യ്യു​ന്ന​ ​പെ​ൺ​കു​ട്ടി,​ ​പു​രോ​ഹി​ത​ൻ​ ​എ​ന്ന് ​ക​രു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന​ ​താ​ടി​ക്കാ​ര​ന്റെ​ ​രൂ​പം,​ ​എ​രു​മ​യു​ടെ​ ​രൂ​പം,​ ​പ​ശു​പ​തി​ ​മ​ഹാ​ദേ​വ​ന്റെ​ ​രൂ​പം​ ​എ​ന്നി​വ​യൊ​ക്കെ​ ​ഇ​വി​ടെ​ ​നി​ന്ന് ​ല​ഭി​ച്ച​താ​ണ്.​ ​ധാ​ന്യ​പ്പു​ര​യാ​ണ് ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നും​ ​ല​ഭി​ച്ച​തി​ൽ​ ​വ​ച്ച് ​ഏ​റ്റ​വും​ ​വ​ലി​യ​ ​നി​ർ​മ്മി​തി.​ ​വെ​ള്ള​പ്പൊ​ക്കം​ ​മൂ​ലം​ ​പ​ല​ത​വ​ണ​ ​ഇൗ​ ​ന​ഗ​രം​ ​മ​ണ്ണി​ന​ടി​യി​ൽ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തി​നാ​ൽ​ ​ഒ​ൻ​പ​തു​ ​ത​ട്ടു​ക​ളി​ലാ​യാ​ണ് ​ഇ​ത് ​ഖ​ന​നം​ ​ന​ട​ത്തി​ ​ക​ണ്ടു​പി​ടി​ച്ച​ത്.​ ​ഇൗ​ ​ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ​ ​പ​ല​ ​കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും​ ​ഇ​രു​ ​നി​ല​ ​കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു.

കാ​ലി​ബം​ഗ​ൻ​ (രാജസ്ഥാൻ)​

ക​റു​ത്ത​ ​വ​ള​ക​ൾ​ ​എ​ന്നാ​ണ് ​ഇൗ​ ​വാ​ക്കി​ന്റെ​ ​അ​ർ​ത്ഥം.​ ​എ.​ ​ഘോ​ഷി​ന്റെ​ ​നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ​ 1953​ ​ലാ​ണ് ​ഇ​ത് ​ക​ണ്ടു​പി​ടി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്.​ ​രാ​ജ​സ്ഥാ​നി​ലെ​ ​ഹ​നു​മാ​ൻ​ ​ന​ഗ​ർ​ ​ജി​ല്ല​യി​ൽ​ ​ഘ​ഗ്ള​ർ​ ​ന​ദീ​ക്ക​ര​യി​ലാ​ണ് ​കാ​ലി​ബം​ഗ​ൻ​ ​സ്ഥി​തി​ ​ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്.​ ​എ​ല്ലാ​ ​വീ​ടു​ക​ൾ​ക്കും​ ​ഒ​രു​ ​കി​ണ​ർ​ ​ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ത് ​കാ​ലി​ബം​ഗ​നി​ലാ​ണ്.​ ​ആ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ,​ ​കു​പ്പി​വ​ള​ക​ൾ,​ ​ഹോ​മ​കു​ണ്ഡം,​ ​ഉ​ഴ​വു​ചാ​ലു​ക​ൾ​ ​എ​ന്നി​വ​യു​ടെ​ ​അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ൾ​ ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നും​ ​ല​ഭി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

ലോ​ത്ത​ൽ (ഗുജറാത്ത്)​

മ​രി​ച്ച​വ​രു​ടെ​ ​സ്ഥ​ലം​ ​എ​ന്നാ​ണ് ​ലോ​ത്ത​ൽ​ ​എ​ന്ന​ ​വാ​ക്കി​ന്റെ​ ​അ​ർ​ത്ഥം.​ 1955​ ​ൽ​ ​എ​സ്.​ആ​ർ.​ ​റാ​വു​വാ​ണ് ​ലോ​ത്ത​ൽ​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത്.​ ​പ്ര​ധാ​ന​ ​ക​ച്ച​വ​ട​മാ​യി​രു​ന്നു​ ​ലോ​ത്ത​ൻ.​ ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നും​ ​കേന്ദ്ര ചെ​സ് ​ബോ​ർ​ഡ് ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്..​ ​അ​ള​വു​കോ​ലി​ന്റെ​ ​മാ​തൃ​ക,​ ​മു​ത്തു​ക​ൾ​ ​നി​ർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന​ ​വ്യ​വ​സാ​യ​ശാ​ല​ക​ൾ​ ​എ​ന്നി​വയും കണ്ടെത്തി.

ചാ​ൻ​ഹു​ദാ​രെ​ (​പാ​കി​സ്ഥാ​ൻ)

സി​ന്ധു​പ്ര​വി​ശ്യ​യി​ൽ​ ​സ്ഥി​തി​ ​ചെ​യ്യു​ന്നു.​ ​ഇ​വി​ടെ​ ​നി​ന്നാ​ണ് ​ചെ​റി​യ​ ​മ​ഷി​ക്കു​പ്പി​ ​കി​ട്ടി​യ​ത്.​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​ചെ​റി​യ​ ​ന​ഗ​ര​മാ​ണി​ത്.​ ​ആ​ഭ​ര​ണം​ ​നി​ർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന​വ​ർ,​ ​ക​ര​കൗ​ശ​ല​ ​വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​ർ​ ​എ​ന്നി​വ​രാ​യി​രു​ന്നു​ ​ജ​ന​ങ്ങ​ൾ.​ 1931​ ​ൽ​ ​എ​ൻ.​ജി.​ ​മ​ജിം​ദാ​ർ​ ​ആ​ണ് ​ഇ​വി​ടം​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത്.

റൂ​പ​ർ​ ​(​പ​ഞ്ചാ​ബ്)

ചെ​മ്പി​ൽ​ ​തീ​ർ​ത്ത​ ​മ​ഴു​ ​ല​ഭി​ച്ച​ത് ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നാ​ണ്.​ ​മ​നു​ഷ്യ​നെ​ ​സം​സ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ​ ​കൂ​ടെ​ത​ന്നെ​ ​ഒ​രു​ ​പ​ട്ടി​യെ​യും​ ​അ​ട​ക്കി​യ​തി​ന്റെ​ ​തെ​ളി​വു​ക​ൾ​ ​ഇ​വി​ടെ​ ​നി​ന്നു​ ​ല​ഭി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട് ​ച​തു​രാ​കൃ​തി​യി​ൽ​ ​മ​ൺ​ക​ട്ട​ക​ൾ​കൊ​ണ്ട് ​നി​ർ​മ്മി​ത​മാ​യ​ ​ഒ​രു​ ​സ​ഭാ​സ്ഥ​ലം​ ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നും​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.​ ​ഇൗ​ ​സ്ഥ​ലം​ ​ഇ​ന്ന് ​പ​ഞ്ചാ​ബി​ലെ​ ​പ്ര​ധാ​ന​ ​ന​ഗ​ര​മാ​ണ്.

ബ​ൻ​വാ​ലി​ (​ഹ​രി​യാന)​

1973​ ​ൽ​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​താ​ണ് ​ബ​ൻ​വാ​ലി.​ ​ഹ​രി​യാ​ന​യി​ലെ​ ​ഹി​സാ​ർ​ ​ജി​ല്ല​യി​ലാ​ണ് ​ഇ​ത് ​സ്ഥി​തി​ ​ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്.​ ​സ​ര​സ്വ​തി​ ​ന​ദി​യു​ടെ​ ​തീ​ര​ത്താ​യി​രു​ന്നു​ ​ഇൗ​ ​ന​ഗ​രം. ​ക​ടു​ക്,​ ​ബാ​ർ​ലി,​ ​നെ​ല്ല് ​എ​ന്നി​വ​ ​കൃ​ഷി​ ​ചെ​യ്ത​തി​ന്റെ​ ​തെ​ളി​വു​ക​ൾ​ ​ഇ​വി​ടെ​ ​നി​ന്നും​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.​ ​കൂ​ടാ​തെ​ ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ൾ,​ ​മ​നു​ഷ്യ​ർ​ ​എ​ന്നി​വ​രു​ടെ​ ​രൂ​പ​ങ്ങ​ൾ,​ ​മാ​തൃ​ദേ​വ​ത​യു​ടെ​ ​പ്ര​തി​മ,​ ​മ​ര​ക്ക​ല​പ്പ​ക​ൾ,​ ​ഉ​ഴ​വു​ചാ​ലു​ക​ൾ,​ ​മ​ൺ​വ​ള​ക​ൾ​ ​എ​ന്നി​വ​ ​ഇ​വി​ടെ​നി​ന്നും​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​താ​ണ്.​ ​വാ​ന​വാ​ലി​ ​എ​ന്നാ​ണ് ​ആ​ദ്യ​മി​ത് ​വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​ത്.​ ​സ​ര​സ്വ​തി​ ​ന​ദി​യു​ടെ​ ​മ​ദ്ധ്യ​താ​ഴ്‌​‌​വ​ര​യി​ലാ​ണി​ത് ​നി​ർ​മ്മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.​ ​ഇ​വി​ടെ​ ​ക​ണ്ടെ​ടു​ത്ത​ ​മ​ൺ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ​കാ​ലി​ബം​ഗ​നി​ലെ​ ​മ​ൺ​പാ​ത്ര​ ​നി​ർ​മ്മി​തി​യു​മാ​യി​ ​സാ​മ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

സി​ന്ധു​ ​ന​ദീ​ത​ട​ ​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ പ​ത​ന​ ​കാ​ര​ണ​ങ്ങൾ
1​. ​ആ​ര്യ​ൻ​മാ​രു​ടെ​ ​ക​ട​ന്നു​ക​യ​റ്റം
2.​ ​സി​ന്ധു​ ​ന​ദി​യു​ടെ​ ​ഗ​തി​മാ​റ്റം
3​. ​വ​ര​ൾ​ച്ച
4.​ ​വ​ന​ന​ശീ​ക​ര​ണം
5.​ ​കൃ​ഷി​നാ​ശം