രാ​ജ്യ​ത്തെ​ ​അ​ടി​മു​ടി​ ​മാ​റ്റി​മ​റി​ച്ച​ 1969​ ​ജൂ​ലായ് 19​ലെ​ ​ബാ​ങ്ക് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ ​ന​ട​പ​ടി​യു​ടെ​ ​അ​മ്പ​താം​ ​വാ​ർ​ഷി​കം​ ​ആ​ഘോ​ഷി​ക്കു​ന്ന​ ​വേ​ള​യാ​ണി​ത്.​ ​ഇ​ന്ദി​രാ​ഗാ​ന്ധി​ ​പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ൾ​ ​എ​ടു​ത്ത​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​ധീ​ര​മാ​യ​ ​ന​ട​പ​ടി​ക​ളി​ലൊ​ന്നാ​യി​ ​ബാ​ങ്ക് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണം​ ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ​ ​ഇ​ടം​പി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.​ ​എ​ന്നാ​ൽ,​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തി​നു​ ​മു​മ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ ​ആ​ ​ക​റു​ത്ത​ ​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലേ​ക്കു​ ​മ​ട​ങ്ങി​പ്പോ​കാ​ൻ​ ​ഇ​പ്പോ​ൾ​ ​കേ​ന്ദ്ര​സ​ർ​ക്കാ​ർ​ ​ശ്ര​മി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.​ 50​ ​കോ​ടി​യി​ല​ധി​കം​ ​നി​ക്ഷേ​പ​ ​മൂ​ല​ധ​ന​മു​ള്ള​ 14​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളെ​യാ​ണ് ​ഒ​ന്നാം​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​രി​ച്ച​ത്.​ 1980​ ​ഏ​പ്രി​ൽ​ 15​നു​ ​ന​ട​ന്ന​ ​ര​ണ്ടാം​ഘ​ട്ട​ ​ന​ട​പ​ടി​യി​ൽ​ 200​ ​കോ​ടി​യി​ലേ​റെ​ ​നി​ക്ഷേ​പ​മു​ള്ള​ ​ആ​റ് ​ബാ​ങ്കു​ക​ളെ​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​രി​ച്ചു.​ 1969​ ​വ​രെ​ ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ​ ​ഏ​ക​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്കൃ​ത​ ​ബാ​ങ്ക് ​എ​സ്.​ബി.​ഐ​ ​ആ​യി​രു​ന്നു.​ ​ഇം​പീ​രി​യ​ൽ​ ​ബാ​ങ്കി​നെ​ ​എ​സ്.​ബി.​ഐ​ ​എ​ന്ന​ ​പൊ​തു​മേ​ഖ​ലാ​ ​സ്ഥാ​പ​ന​മാ​ക്കി​യ​ത് ​നെ​ഹ്‌​റു​വും.
കു​ത്ത​ക​ ​മു​ത​ലാ​ളി​മാ​രെ​യും​ ​വ​ൻ​കി​ട​ ​വ്യ​വ​സാ​യി​ക​ളെ​യും​ ​മാ​ത്രം​ ​പ​രി​ഗ​ണി​ച്ചി​രു​ന്ന​ ​സ്വ​കാ​ര്യ​ ​കു​ത്ത​ക​ക​ളു​ടെ​ ​കൈയിലാ​യി​രു​ന്ന​ ​ബാ​ങ്കിം​ഗ് ​മേ​ഖ​ല​യെ​യാ​ണ് ​ഇ​ന്ദി​രാ​ഗാ​ന്ധി​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ​ ​പാ​വ​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ​യും​ ​ക​ർ​ഷ​ക​രു​ടെ​യും​ ​വീ​ട്ടു​പ​ടി​ക്ക​ലെ​ത്തി​ച്ച​ത്.​ ​വ്യ​വ​സാ​യ​ ​ഭീ​മ​ന്മാ​ർ​ ​അ​വ​രു​ടെ​ ​ഉ​ട​മ​സ്ഥ​ത​യി​ൽ​ ​ന​ട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​ ​അ​വ​രു​ടെ​ ​വ്യ​വ​സാ​യ​ ​താ​ത്പ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ​ ​മാ​ത്രം​ ​സം​ര​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ​ ​അ​വ​സാ​നി​ച്ചു.​ ​പ​ക​രം​ ​ജ​ന​കീ​യ​ബാ​ങ്കിം​ഗ് ​ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്നു.​ ​രാ​ഷ്ട്ര​ത്തി​ന്റെ​ ​സ​മ്പാ​ദ്യം​ ​മു​ൻ​ഗ​ണ​ന​ ​അ​നു​സ​രി​ച്ച് ​ചെ​ല​വ​ഴി​ക്കാ​നു​ള്ള​ ​വ​ഴി​ക​ൾ​ ​തു​റ​ന്നു.​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളും​ ​സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ ​സേ​വ​ന​ങ്ങ​ളും​ ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ​ ​മു​ക്കി​ലും​ ​മൂ​ല​യ്ക്കും​ ​എ​ത്തി.​ ​ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ ​ക​ർ​ഷ​ക​ർ​ക്കും​ ​ചെ​റു​കി​ട​ ​സം​രം​ഭ​ക​ർ​ക്കും​ ​കാ​ർ​ഷി​ക​ ​വാ​യ്പ​ക​ൾ​ ​ആ​ദ്യ​മാ​യി​ ​ല​ഭ്യ​മാ​യി.​ ​കൊ​ള്ള​പ്പ​ണ​ക്കാ​ർ​ക്ക് ​ക​ടി​ഞ്ഞാ​ൺ​ ​വീ​ണു.
1960​ ​മു​ത​ൽ​ ​ബാ​ങ്ക് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണം​ ​കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ൽ​ ​ച​ർ​ച്ചാ​വി​ഷ​യം​ ​ആ​യി​രു​ന്നു.​ ​കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ലെ​ ​സി​ൻ​ഡി​ക്ക​റ്റ് ​രൂ​പീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന് ​ഇ​തും​ ​കാ​ര​ണ​മാ​യി.​ ​ധ​ന​മ​ന്ത്രി​ ​മൊ​റാ​ർ​ജി​ ​ദേ​ശാ​യി​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തെ​ ​എ​തി​ർ​ത്ത​പ്പോ​ൾ,​ ​ അദ്ദേഹത്തെ ധ​ന​മ​ന്ത്രി​ ​സ്ഥാ​ന​ത്തു​നി​ന്ന് ​നീ​ക്കി.​ ​ഇ​ന്ദി​രാ​ഗാ​ന്ധി​ ​ധ​ന​മ​ന്ത്രി​യു​ടെ​ ​ചു​മ​ത​ല​കൂ​ടി​ ​ഏ​റ്റെ​ടു​ത്ത​ ​ശേ​ഷ​മാ​ണ് ​ബാ​ങ്ക്‌​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണം​ ​ന​ട​പ്പാ​ക്കി​യ​ത്.​ ​ഇ​ന്ദി​രാ​ഗാ​ന്ധി​യെ​ ​കോ​ൺ​ഗ്ര​സി​ന്റെ​യും​ ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും​ ​അ​നി​ഷേ​ദ്ധ്യ നേ​താ​വാ​ക്കു​ന്ന​തിൽ ബാ​ങ്ക് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണം​ ​സു​പ്ര​ധാ​ന​ ​പ​ങ്കു​വ​ഹി​ച്ചു.​ 1969​ൽ​ 5256​ ​കോ​ടി​ ​രൂ​പ​ ​നി​ക്ഷേ​പ​വും​ 3721​ ​കോ​ടി​ ​രൂ​പ​ ​വാ​യ്‌​പ​യും 8262​ ​ശാ​ഖ​ക​ളും​ ​മാ​ത്ര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ൾ​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം​ ​ചി​റ​കു​വി​രി​ച്ചു​ ​പ​റ​ക്കു​ന്ന​ ​കാ​ഴ്‌​ച​യാ​ണ് ​രാ​ജ്യം​ ​ക​ണ്ട​ത്.
2018​ ​മാ​ർ​ച്ചി​ൽ​ 1,17,77,336​ ​കോ​ടി​ ​രൂ​പ​യുടെ​ ​നി​ക്ഷേ​പ​വും​ 89,10,967​ ​കോ​ടി​ ​രൂ​പ​ ​വാ​യ്പ​യും1,40,000​ ​ശാ​ഖ​ക​ളു​മു​ള്ള​ ​ഭീ​മ​ൻ​ ​സ്ഥാ​പ​ന​മാ​യി​ ​അ​ഭൂ​ത​പൂ​ർ​വ​മാ​യ​ ​വ​ള​ർ​ച്ച​ ​കൈ​വ​രി​ച്ചു.​ ​കാ​ർ​ഷി​ക​മേ​ഖ​ല​യു​ടെ​ ​വ​ള​ർ​ച്ച​യ്‌​ക്കും​ ​ഭ​ക്ഷ്യ​സ്വ​യം​ ​പ​ര്യാ​പ്‌​ത​ത​യ്‌​ക്കും​ ​അ​ടി​സ്ഥാ​ന​സൗ​ക​ര്യ​ ​വി​ക​സ​ന​ത്തി​നും​ ​തൊ​ഴി​ൽ​ല​ഭ്യ​ത​യ്‌​ക്കും​ ​ദാ​രി​ദ്ര്യ​നി​ർ​മാ​ർ​ജ​ന​ത്തി​നും​ ​ആ​വ​ശ്യ​മാ​യ​ ​ധ​നം​ ​ല​ഭ്യ​മാ​ക്കാ​ൻ​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ൾ​ ​ത​യാ​റാ​യി.​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം​ ​നി​ര​വ​ധി​ ​പ​ദ്ധ​തി​ക​ൾ​ ​ബാ​ങ്ക് ​വാ​യ്‌​പ​യി​ലൂ​ടെ​ ​ന​ട​പ്പാ​ക്കി.​ ​ആ​കെ​ ​വാ​യ്‌​പ​യു​ടെ​ 40​ശ​ത​മാ​നം​ ​മു​ൻ​ഗ​ണ​നാ​ ​മേ​ഖ​ല​യി​ലാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും​ ​അ​തി​ൽ​ 18​ ​ശ​ത​മാ​നം​ ​കാ​ർ​ഷി​ക​ ​മേ​ഖ​ല​യി​ലാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും​ ​നി​ഷ്‌​ക​ർ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.​ ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം​ ​തു​റ​ന്ന​ 51,000​ ​ബാ​ങ്ക് ശാ​ഖ​ക​ളി​ൽ​ 34,000​ ​ശാ​ഖ​ക​ളും​ ​ഗ്രാ​മീ​ണ​ ​അ​ർ​ധ​ന​ഗ​ര​ ​മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു.​ ​നേ​ര​ത്തെ​ ​ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​വെ​റും​ ​ര​ണ്ടു​ ​ശ​ത​മാ​നം​ ​ശാ​ഖ​ക​ൾ​ ​ഉ​ണ്ടാ​യ​ിരുന്ന​ത് 40​ ​ശ​ത​മാ​ന​മാ​യി​ ​കു​തി​ച്ചു​യ​ർ​ന്നു.​ ​സ്വ​യം​തൊ​ഴി​ലി​നു​ള്ള​ ​വാ​യ്പ,​ ​കാ​ർ​ഷി​ക​-​ ​മൃ​ഗ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ ​വാ​യ്പ,​ ​ദാ​രി​ദ്ര്യ​നി​ർ​മാ​ർ​ജ​ന​ത്തി​നും​ ​സ്വ​യം​തൊ​ഴി​ലി​നും​ ​മ​റ്റു​മു​ള്ള​ ​പി.​എം.​ആ​ർ.​വൈ,​ ​ഐ.​ആ​ർ.​ഡി.​പി,​ ​അ​ന്ത്യോ​ദ​യ​ ​അ​ന്ന​യോ​ജ​ന​ ​തു​ട​ങ്ങി​യ​ ​നി​ര​വ​ധി​ ​പ​ദ്ധ​തി​ക​ൾ​ ​ന​ട​പ്പാ​ക്കാ​നാ​യ​ത് ​ബാ​ങ്കു​ക​ൾ​ ​ഉ​ദാ​ര​മാ​യി​ ​വാ​യ്‌​പ​ ​ന​ല്‌​കി​യ​തു​ ​കൊ​ണ്ടാ​ണ്.
അ​ര​നൂ​റ്റാ​ണ്ട് ​ഇ​ന്ത്യ​യെ​ ​വ​ള​ർ​ച്ച​യി​ലേ​ക്കും​ ​പു​രോ​ഗ​തി​യി​ലേ​ക്കും​ ​ന​യി​ച്ച​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ൾ​ക്ക് ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​വ​ലി​യ​ ​പ​ത​ന​മാ​ണ് ​സം​ഭ​വി​ച്ച​ത്.​ 2017​-18​ലെ​ ​ക​ണ​ക്കു​ ​പ്ര​കാ​രം​ ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളു​ടെ​ ​ആ​കെ​ ​ന​ഷ്ടം​ 87,357​കോ​ടി​ ​രൂ​പ​യാ​ണ് ​!​ 21​ ​പൊ​തു​മേ​ഖ​ലാ​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളി​ൽ​ 19​ ​ഉം​ ​ക​ന​ത്ത​ ​ന​ഷ്ട​ത്തി​ൽ​ ​!​ 2014​ൽ​ ​യു.​പി.​എ​ ​സ​ർ​ക്കാ​ർ​ ​അ​ധി​കാ​രം​ ​വി​ട്ടൊ​ഴി​യു​മ്പോ​ൾ​ ​എ​ല്ലാ​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളും​ ​ലാ​ഭ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു​ ​എ​ന്ന് ​ഓ​ർ​ക്കു​ക.​ 2010​ൽ​ 39,527,​ 2013​ൽ​ 50,582,​ 2014​ൽ​ 1,27,653​ ​കോ​ടി​ ​എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളു​ടെ​ ​അ​റ്റാ​ദാ​യം.​ ​ഒ​ന്നാം​ ​മോ​ദി​ ​സ​ർ​ക്കാ​ർ​ ​അ​ധി​കാ​ര​മേ​റ്റ​ ​ശേ​ഷ​മാ​ണ് ​ബാ​ങ്കു​ക​ളി​ൽ​ ​കി​ട്ടാ​ക്ക​ടം​ ​കു​മി​ഞ്ഞു​ ​കൂ​ടി​യ​ത്.​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ൾ​ ​ക​ട​ത്തി​ലാ​ണ്ട​തോ​ടെ​ ​ജ​ന​പ​ക്ഷ​ ​പ​ദ്ധ​തി​ക​ളും​ ​ത​കി​ടം​ ​മ​റി​യു​ക​യാ​ണ്.​ ​മോ​ദി​ ​സ​ർ​ക്കാ​ർ​ ​ഇ​ന്ന് ​ദാ​രദ്ര്യനി​ർ​മാ​ർ​ജ​ന​ ​പ​ദ്ധ​തി​ക​ളി​ല​ട​ക്കം​സ​ബ്സി​ഡി​ ​വെ​ട്ടി​ക്കു​റ​ച്ചു.​ ​മു​ൻ​ഗ​ണ​നാ​ ​വാ​യ്‌​പ​യി​ൽ​ ​കാ​ര്യ​മാ​യ​ ​വെ​ള്ളം​ ​ചേ​ർ​ത്തു.
ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ​ ​ജ​ന​കീ​യ​ ​ബാ​ങ്കിം​ഗ് ​എ​ന്ന​ ​ആ​ശ​യം​ ​ത​ന്നെ​ ​കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ടാ​നു​ള്ള​ ​പു​റ​പ്പാ​ടി​ലാ​ണ് ​വ​ല​തു​പ​ക്ഷ​ ​സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ ​സൈ​ദ്ധാ​ന്തി​ക​രും​ ​അ​വ​ർ​ക്കു​ ​കു​ട​ചൂ​ടു​ന്ന​ ​വ​ല​തു​പ​ക്ഷ​ ​ക​ക്ഷി​ക​ളും.​ ​ബാ​ങ്ക് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തെ​ ​അ​ന്ന് ​എ​തി​ർ​ത്ത​ ​ര​ണ്ടു​ ​ക​ക്ഷി​ക​ൾ​ ​വ​ല​തു​ ​പി​ന്തി​രി​പ്പ​ൻ​ ​സ്വ​ത​ന്ത്രാ​പാ​ർ​ട്ടി​യും​ ​ജ​ന​സം​ഘ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​സാ​ക്ഷാ​ൽ​ ​അ​ട​ൽ​ ​ബി​ഹാ​രി​ ​വാ​ജ്‌​പേ​യ് ​അദ്ധ്യ​ക്ഷ​നാ​യ​ ​ജ​ന​സം​ഘം​ ​അ​ന്ന് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണ​ത്തെ​ ​ശ​ക്ത​മാ​യി​ ​എ​തി​ർ​ത്ത് ​രം​ഗ​ത്ത് ​വ​ന്നു.​ ​ത​ങ്ങ​ൾ​ ​അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലേ​റി​യാ​ൽ​ ​ബാ​ങ്ക് ​ദേ​ശ​സാ​ത്ക​ര​ണം​ ​റ​ദ്ദാ​ക്കു​മെ​ന്ന് 1971​ലെ​ ​തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് ​പ്ര​ക​ട​ന​പ​ത്രി​ക​യിൽ അ​വ​ർ​ ​എ​ഴു​തി​വ​ച്ചു.​ ​ബി.​ജെ.​പി​യു​ടെ​ ​ആ​ദി​മ​രൂ​പ​മാ​യ​ ​ജ​ന​സം​ഘ​ത്തി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​അ​വ​ർ​ ​ഇ​നി​യും​ ​മു​ന്നോ​ട്ടു​ ​പോ​യി​ല്ലെ​ന്നാ​ണ് ​അ​വ​രു​ടെ​ ​ഓ​രോ​ ​പ്ര​വൃ​ത്തി​യും​ ​വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കു​ന്ന​ത്.​ ​ഇ​പ്പോ​ൾ​ത്ത​ന്നെ​ ​സ്വ​കാ​ര്യ​ ​ബാ​ങ്കു​ക​ളി​ൽ​ 74​ ​ശ​ത​മാ​നം​ ​വ​രെ​ ​വി​ദേ​ശ​മൂ​ല​ധ​നം​ ​ആ​കാ​മെ​ന്നാ​ണു​ ​നി​യ​മം.​ ​സ്വ​കാ​ര്യ​വ​ത്ക​ര​ണ​ത്തോ​ടെ​ ​പൊ​തു​മേ​ഖ​ലാ​ബാ​ങ്കു​ക​ൾ​ ​വി​ദേ​ശി​ക​ളു​ടെ​ ​കൈ​ക​ളി​ലെ​ത്തും.​ ​അ​പ്പോ​ൾ​ ​ബാ​ങ്ക് ​നി​ക്ഷേ​പ​ങ്ങ​ൾ​ ​സു​ര​ക്ഷി​ത​മ​ല്ലാ​താ​കും.​ ​സ​ർ​ക്കാ​രി​ന്റെ​ ​മു​ൻ​ഗ​ണ​നാ​ ​പ​ദ്ധ​തി​ക​ൾ​ ​ഇ​ല്ലാ​താ​കും.​ ​ജ​ന​കീ​യ​ ​ബാ​ങ്കിം​ഗി​നു​ ​ച​ര​മ​ഗീ​തം​ ​ഉ​യ​രും.
( ലേഖകൻ കെ.​പി​.സി​.സി​ ​പ്ര​സി​ഡ​ന്റാണ് )​