ഞാ​ൻ​ ​എ​ന്നെ​ ​ഒ​രി​ക്ക​ലും​ ​അ​ഭ​യാ​ർ​ത്ഥി​യാ​യി​ ​ക​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ല.​ ​മ​ത,​സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ ​ഘ​ട​ക​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും​ ​എ​ന്നെ​ ​ഇ​ന്ത്യ​വി​ടാ​ൻ​ ​നി​ർ​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ല്ല.​ ​ഖൈ​ബ​ർ​ ​പാ​സ് ​പോ​ലു​ള്ള​ ​ആ​ ​ഭൂ​പ്ര​കൃ​തി​യോ​ടു​ള്ള​ ​ഇ​ഷ്‌​ട​മാ​യി​രു​ന്നു​ ​പ്രേ​ര​ണ.​ ​മ​ദ്രാ​സി​ലാ​യി​രു​ന്നു​ ​അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ​ഞാ​ൻ.​ ​ഒ​റ്റ​പ്പെ​ട​ലും​ ​ഒ​രു​ ​കാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം.​ ​പ​ക്ഷേ​ ​എ​നി​ക്ക് ​കു​റ്റ​ബോ​ധ​മി​ല്ല​ ​"" 2011​ൽ​ ​സി​ക്‌​സ്റ്റി​ ​ഇ​യേ​ഴ്സ് ​ഒ​ഫ് ​സെ​ൽ​ഫ് ​എ​ക്സൈ​ൽ​-​ ​നോ​ ​റി​ഗ്ര​റ്റ്-​ ​എ​ന്ന​ ​ആ​ത്മ​ക​ഥ​യു​മാ​യി​ ​ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ൾ​ ​ബി.​എം​ ​കു​ട്ടി​ ​പ​റ​ഞ്ഞു.
'​ ​സ്വ​യം​ ​നാ​ടു​ക​ട​ത്തി​ ​"പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ത്തി​ ​അ​വി​ടെ​ ​മു​ൻ​നി​ര​ ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ ​നേ​താ​വാ​യി​ ​മാ​റി​യ​ ​ഒ​രു​ ​മ​ല​യാ​ളി​യു​ടെ​ ​അ​സാ​ധാ​ര​ണ​ ​ക​ഥ​യാ​ണ് ​ബി.​എം​ ​കു​ട്ടി​യു​ടേ​ത്.​ ​അ​തി​നാ​ൽ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ ​വി​ഭ​ജി​ച്ച് ​പാ​കി​സ്ഥാ​നു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​പ്പോ​ൾ​ ​ജ​ന്മം​കൊ​ണ്ട​ ​പ​ലാ​യ​ന​ക​ഥ​ക​ളി​ൽ​ ​ആ​ ​ജീ​വി​തം​ ​വേ​റി​ട്ടു​നി​ൽ​ക്കു​ന്നു.മ​ല​പ്പു​റം​ ​തി​രൂ​രി​ന​ടു​ത്ത​ ​പൊ​ൻ​മു​ണ്ട​ത്ത് ​നി​ന്ന് ​ബി​യ്യാ​ത്തു​ൽ​ ​മൊ​യ്‌​തീ​ൻ​ ​കു​ട്ടി​ ​ഉ​പ​രി​പ​ഠ​ന​ത്തി​ന് ​മ​ദ്രാ​സി​ലെ​ത്തി.​ 1949​ലെ​ ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ദി​ന​ത്ത​ലേ​ന്ന് ​ഒ​രു​ ​സു​ഹൃ​ത്തി​നൊ​പ്പം​ ​ക​റാ​ച്ചി​യി​ലും.
'​'​ ​ഇ​ന്ത്യാ​ ​വി​ഭ​ജ​ന​ത്തി​ന്റെ​ ​പേ​രി​ൽ​ ​മ​ല​യാ​ളി​ക​ൾ​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലേ​ക്ക് ​കു​ടി​യേ​റി​യി​രു​ന്നി​ല്ല.​ 1921​ലെ​ ​മാ​പ്പി​ള​ ​ല​ഹ​ള​യെ​ ​തു​ട​ർ​ന്നാ​ണ് ​കു​ടി​യേ​റ്റം​ ​വ​ലി​യ​ ​രീ​തി​യി​ൽ​ ​തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​ത്.​ ​കു​ടി​യേ​റ്റം​ ​കൂ​ടൂ​ത​ലും​ ​സിം​ഗ​പൂ​രി​ലേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു.​ ​കു​റ​ച്ചു​പേ​ർ​ ​ക​റാ​ച്ചി​യി​ലെ​ത്തി.​ 1921​ ​ൽ തു​ട​ങ്ങി​ 1947​ ​ആ​കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും​ ​ഇ​വ​ർ​ ​ക​റാ​ച്ചി​യി​ൽ​ ​സ്ഥി​ര​താ​മ​സം​ ​തു​ട​ങ്ങി.​ ​അ​വ​ർ​ ​അ​വി​ടെ​ ​ചാ​യ​ക്ക​ട​ ​ആ​രം​ഭി​ച്ചു.​ ​ബീ​ഡി​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളി​ൽ​ ​മി​ക്ക​വ​രും​ ​മ​ല​യാ​ളി​ക​ൾ.​ ​ഞാ​ൻ​ ​ക​റാ​ച്ചി​യി​ൽ​ ​ത​ങ്ങാ​ൻ​ ​ഉ​ദ്ദേ​ശി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല.​ ​ലാ​ഹോ​ർ​ ​സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ച​ശേ​ഷം​ ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്ക് ​മ​ട​ങ്ങാ​നാ​യി​രു​ന്നു​ ​ആ​ലോ​ച​ന.​ ​ലാ​ഹോ​റി​ലേ​ക്ക് ​പോ​യി.​ ​മു​ഗ​ൾ​ ​രാ​ജാ​വ് ​ജ​ഹാം​ഗീ​റി​നെ​ ​ഖ​ബ​റ​ട​ക്കി​യ​ത് ​ലാ​ഹോ​റി​ലാ​യി​രു​ന്നു.​ ​നൂ​ർ​ജ​ഹാ​നെ​യും​ ​അ​നാ​ർ​ക്ക​ലി​യെ​യും​ ​ഇ​ഷ്‌​ട​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​ലാ​ഹോ​റി​ൽ​വ​ച്ച് ​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട​ ​തി​രു​വി​താം​കൂ​റു​കാ​ര​ൻ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​കോ​ഫി​ ​ഹൗ​സി​ൽ​ ​ജോ​ലി​ ​ശ​രി​യാ​ക്കി​ത്ത​ന്നു.​ ​ക​മ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് ​പാ​ർ​ട്ടി​യു​മാ​യും​ ​പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​മാ​യും​ ​നേ​താ​ക്ക​ളു​മാ​യും​ ​തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​മാ​യും​ ​ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട് ​പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി.​ ​ക​ല്യാ​ണം​ക​ഴി​ച്ചു.​ ​പി​ന്നെ​ ​മ​ട​ങ്ങി​യി​ല്ല​'​'​-​ ​സം​ഭ​വ​ബ​ഹു​ല​മാ​യ​ ​ആ​ ​തു​ട​ക്കം​ ​അ​ദ്ദേ​ഹം​ ​രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി.
ബീ​ഡി​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ​ ​സം​ഘ​ടി​പ്പി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു​ ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​നം​ ​തു​ട​ങ്ങി​യ​ത്.​ ​അ​യൂ​ബ് ​ഖാ​ന്റെ​ ​പ​ട്ടാ​ള​ ​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തും​ ​സു​ൾ​ഫി​ക്ക​ർ​ ​അ​ലി​ ​ഭൂ​ട്ടോ​യു​ടെ​ ​ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​ ​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തും​ ​ജ​യി​ലി​ലാ​യി.​ ​എ​ഴു​പ​തു​ക​ളി​ൽ​ ​ബ​ലൂ​ചി​സ്ഥാ​ൻ​ ​ഗ​വ​ർ​ണ​റു​ടെ​ ​പൊ​ളി​റ്റി​ക്ക​ൽ​ ​സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യെ​ന്ന​ ​ഉ​യ​ർ​ന്ന​ ​പ​ദ​വി. എ​ന്നും​ ​ഇ​ന്ത്യാ​ ​പാ​ക് ​സൗ​ഹൃ​ദ​ത്തി​നാ​യി​ ​ആ​വേ​ശ​ത്തോ​ടെ​ ​നി​ല​കൊ​ണ്ട​ ​നേ​താ​വാ​യി​രു​ന്നു​ ​ബി.​എം​ ​കു​ട്ടി.1994​ ​മു​ത​ൽ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ ​പാ​ക് ​പീ​പ്പി​ൾ​സ് ​ഫോ​റം​ ​ഫോ​ർ​ ​പീ​സ് ​ആ​ൻ​ഡ് ​ഡി​മോ​ക്ര​സി​യു​മാ​യി​ ​ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട് ​പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു.​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ ​പീ​സ് ​കൊ​യ​ലേ​ഷ​ന്റെ​ ​സ്ഥാ​പ​ക​ ​സെ​ക്ര​ട്ട​റി​ ​ജ​ന​റ​ലാ​യി.
'​ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ​ ​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ ​ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ​ശ​ത്രു​ത​യു​ണ്ടെ​ന്ന് ​ക​രു​തു​ന്നി​ല്ല.​ ​പ​ക്ഷേ​ ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ ​പാ​ർ​ട്ടി​ക​ളി​ലും​ ​മ​ത​സം​ഘ​ട​ന​ക​ളി​ലും​ ​സു​ര​ക്ഷാ​ ​ഏ​ജ​ൻ​സി​ക​ളി​ലും​ ​ഒ​രു​ ​വി​ഭാ​ഗം​ ​ശ​ത്രു​ത​ ​പു​ല​ർ​ത്തു​ന്നു​ണ്ട്.​ ​തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും​ ​ആ​ ​വി​ഭാ​ഗം​ ​ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷ"മാ​ണെ​ന്ന് ​അ​ദ്ദേ​ഹം​ ​തു​റ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.
'​അ​തി​രു​വി​ട്ട​ ​'​യാ​ത്ര​ ​തു​ട​ങ്ങി​ ​കാ​ല​ങ്ങ​ൾ​ ​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടും​ ​മ​ല​യാ​ള​ത്തെ​ ​കൈ​വി​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ല.​ ​'​'​സ്‌​കൂ​ളി​ൽ​ ​മു​സ്ലിം​വി​ദ്യാ​ർ​ത്ഥി​ക​ൾ​ ​സാ​ധാ​ര​ണ​ ​അ​റ​ബി​യാ​ണ് ​ര​ണ്ടാം​ ​ഭാ​ഷ​യാ​യി​ ​തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കാ​റ്.​ ​ഞാ​ൻ​ ​മ​ല​യാ​ള​മെ​ടു​ത്ത് ​പ​ഠി​ച്ചു.​ ​കോ​ളേ​ജി​ൽ​ ​മ​ല​യാ​ളം​ ​സാ​ഹി​ത്യ​വും.​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ൽ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​പ​ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ ​ല​ഭി​ച്ച​ ​സ​മ​യ​ത്ത് ​മ​ല​യാ​ളം​ ​പ​ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ ​സ്ഥി​ര​മാ​യി​ ​വാ​യി​ച്ചു.​ ​പ​ല​ത​വ​ണ​ ​നാ​ട്ടി​ൽ​ ​വ​ന്ന​പ്പോ​ഴും​ ​ന​ല്ല​ ​മ​ല​യാ​ളം​ ​നാ​വി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.""