കേ​ന്ദ്ര​ ​മ​ന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ലെ​ ​ആ​ദ്യ​ ​മ​ല​യാ​ളി​ ​വ​നി​ത​യും​ ​ഐ​ക്യ​രാ​ഷ്ട്ര​ ​സ​ഭ​യി​ൽ​ ​ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ​ ​ന​യ​ത​ന്ത്ര​ ​പ്ര​തി​നി​ധി​യു​മാ​യി​രു​ന്ന​ ​ല​ക്ഷ്മി​ ​എ​ൻ.​ ​മേ​നോ​ൻ​ ​ദി​വം​ഗ​ത​യാ​യി​ട്ട് ​ഇ​ന്ന് ​കാ​ൽ​നൂ​റ്റാ​ണ്ട്.

ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​ഇ​ൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ട് ​ഒ​ഫ് ​പ​ബ്ലി​ക് ​അ​ഡ്മി​നി​സ്ട്രേ​ഷ​നി​ൽ​ 1957​ൽ​ ​എ​ന്റെ​ ​ഭ​ർ​ത്താ​വ് ​സി.​പി.​ ​രാ​മ​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള​യു​ടെ​ ​സി​വി​ൽ​ ​സ​ർ​വീ​സ് ​പ​രി​ശീ​ല​ന​ത്തി​ന്റെ​ ​സ​മാ​പ​ന​ച്ച​ട​ങ്ങി​ൽ​ ​പ​ങ്കെ​ടു​ക്കാ​ൻ​ ​അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​ ​അ​നു​ഗ​മി​ച്ച​പ്പോ​ഴാ​ണ് ​ല​ക്ഷ്മി​ ​എ​ൻ.​ ​മേ​നോ​നെ​ ​ഞാ​ൻ​ ​ആ​ദ്യ​മാ​യി​ ​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട​ത്.​ ​മു​റി​യി​ലെ​ത്തി​യ​യു​ട​ൻ​ ​അ​വി​ചാ​രി​ത​മാ​യി​ ​എ​നി​ക്ക് ​ഒ​രു​ ​ഫോ​ൺ​ ​കാ​ൾ,​ ​മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ൽ.​ ​'​'​ഞാ​ൻ​ ​ല​ക്ഷ്മി​ ​എ​ൻ.​ ​മേ​നോ​ൻ.​ ​നാ​ളെ​ ​രാ​വി​ലെ​ ​എ​ന്റെ​ ​വീ​ട്ടി​ലാ​ണ് ​പ്രാ​ത​ൽ.​ ​രാ​മ​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള​യോ​ടൊ​പ്പം​ ​വ​ര​ണം.​"​ ​ആ​രാ​ണ് ​ഈ​ ​ല​ക്ഷ്മി​ ​എ​ൻ.​ ​മേ​നോ​ൻ​?​ ​ഞാ​ൻ​ ​ഭ​ർ​ത്താ​വി​നോ​ട് ​ചോ​ദി​ച്ചു.​ ​'​'​അ​റി​യി​ല്ലേ,​ ​കേ​ന്ദ്ര​ ​വി​ദേ​ശ​കാ​ര്യ​ ​ഡെ​പ്യൂ​ട്ടി​ ​മ​ന്ത്രി.​ ​ഈ​ ​ഇ​ൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ടി​ന്റെ​ ​ഡ​യ​റ​ക്ട​ർ.​ ​പ്രൊ​ഫ.​ ​ന​ന്ദ​ൻ​മേ​നോ​ന്റെ​ ​ഭാ​ര്യ.​"​ ​മ​റു​പ​ടി​ ​കേ​ട്ട് ​ഞാ​ൻ​ ​അ​ദ്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു.​ ​മു​ൻ​പൊ​രി​ക്ക​ലും​ ​കാ​ണു​ക​യോ​ ​സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യോ​ ​ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ല.​ ​എ​ന്നി​ട്ടും​ ​ചി​ര​കാ​ല​പ​രി​ചി​ത​രെ​പ്പോ​ലെ​ ​സം​സാ​ര​വും​ ​പെ​രു​മാ​റ്റ​വും.​ ​ആ​ദ്യ​ ​സ​ന്ദ​ർ​ശ​ന​ത്തി​ൽ​ ​ത​ന്നെ​ ​ഞാ​ൻ​ ​അ​വ​രു​ടെ​ ​ആ​ക​ർ​ഷ​ണ​വ​ല​യ​ത്തി​ൽ​പ്പെ​ട്ടു.​ ​ദീ​ർ​ഘ​കാ​ലം​ ​പൊ​തു​രം​ഗ​ത്ത് ​ഒ​രു​മി​ച്ച് ​പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കാ​നും​ ​ആ​ ​കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച​ ​വ​ഴി​യൊ​രു​ക്കി.​ ​തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്ത് 1994​ൽ​ ​തൊ​ണ്ണൂ​റ്റി​യ​ഞ്ചാം​ ​വ​യ​സി​ൽ​ ​അ​വ​ർ​ ​അ​ന്ത​രി​ക്കും​വ​രെ​ ​ആ​ ​സൗ​ഹൃ​ദം​ ​തു​ട​ർ​ന്നു

.
പു​തി​യ​ ​ത​ല​മു​റ​ ​മ​റ​ന്നു​തു​ട​ങ്ങി​യ​ ​ഒ​ര​തു​ല്യ​ ​പ്ര​തി​ഭ​യാ​ണ് ​ല​ക്ഷ്മി​ ​എ​ൻ.​ ​മേ​നോ​ൻ.​ ​ഒ​രു​കാ​ല​ത്ത് ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ലും​ ​വി​ദേ​ശ​ത്തും​ ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ ​-​ ​ന​യ​ത​ന്ത്ര​ ​മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലെ​ ​ശ്ര​ദ്ധാ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി​രു​ന്നു​ ​അ​വ​ർ.​ ​കേ​ന്ദ്ര​മ​ന്ത്രി​യാ​യ​ ​ആ​ദ്യ​ ​മ​ല​യാ​ളി​ ​വ​നി​ത.​ ​കോ​ളേ​ജ് ​പ്രി​ൻ​സി​പ്പ​ൽ,​ ​നി​യ​മ​ജ്ഞ,​ ​ന​യ​ത​ന്ത്ര​പ്ര​തി​നി​ധി,​ ​രാ​ജ്യ​സ​ഭാം​ഗം​ ​എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ​ ​നി​യോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ ​ചു​മ​ത​ല​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം​ ​വ്യ​‌​ക്തി​മു​ദ്ര​ ​പ​തി​പ്പി​ച്ചു.​ ​സ​രോ​ജി​നി​ ​നാ​യി​ഡു​വി​ന്റെ​യും​ ​ഡോ.​ ​മു​ത്തു​ല​ക്ഷ്മി​ ​റെ​ഡ്ഡി​യു​ടെ​യും​ ​മ​ഹാ​റാ​ണി​ ​സേ​തു​പാ​ർ​വ​തി​ഭാ​യി​യു​ടെ​യു​മൊ​ക്കെ​ ​പി​ൻ​ഗാ​മി​യാ​യി​ 1955​-​ൽ​ ​ആ​ൾ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ ​വി​മെ​ൻ​സ് ​കോ​ൺ​ഫ​റ​ൻ​സി​ന്റെ​ ​അ​ഖി​ലേ​ന്ത്യാ​ ​അ​ദ്ധ്യ​ക്ഷ​യാ​യി.​ ​സ​മു​ന്ന​ത​ ​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​എ​ത്തി​യി​ട്ടും​ ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും​ ​അ​ധി​കാ​ര​ങ്ങ​ളു​മു​പേ​ക്ഷി​ച്ച് 1967​-​ൽ​ ​അ​വ​ർ​ ​സാ​മൂ​ഹി​ക​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ത്തി​ലേ​ക്ക് ​ശ്ര​ദ്ധ​കേ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചു.

​നി​ര​ക്ഷ​ര​ത​യും​ ​ദാ​രി​ദ്ര്യ​വും​ ​തു​ട​ച്ചു​നീ​ക്കാ​ൻ​ ​ഉ​ൾ​നാ​ടു​ക​ളി​ലും​ ​ന​ഗ​ര​പ്രാ​ന്ത​ങ്ങ​ളി​ലും​ ​അ​വ​ർ​ ​രാ​പ്പ​ക​ൽ​ ​പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു.​ ​'​'2000​ൽ​ ​ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലാ​ക​മാ​നം​ ​സ​മ്പൂ​ർ​ണ​ ​സ്‌​ത്രീ​സാ​ക്ഷ​ര​ത​"​ ​എ​ന്ന​ ​ല​ക്ഷ്യ​ത്തോ​ടെ​ ​ദീ​ർ​ഘ​കാ​ല​പ​ദ്ധ​തി​ക​ൾ​ ​ആ​വി​ഷ്ക​രി​ച്ചു.​ ​സ്‌​ത്രീ​ശാ​ക്തീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​ ​വ​ക്താ​വും​ ​പ്ര​യോ​ക്താ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു​ ​ല​ക്ഷ്മി​ ​എ​ൻ.​ ​മേ​നോ​ൻ.​ 1949​ ​-​ 52​ ​ൽ​ ​ഐ​ക്യ​രാ​ഷ്ട്ര​സ​ഭ​ ​സെ​ക്ര​ട്ടേ​റി​യ​റ്റി​ൽ​ ​സ്‌​ത്രീ​ക​ൾ​ക്കും​ ​മ​നു​ഷ്യാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും​ ​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള​ ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ​ ​മേ​ധാ​വി​യാ​യി​ ​പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ച​ ​അ​വ​ർ​ ​അ​ന്താ​രാ​ഷ്ട്ര​ ​സ​മ്മേ​ള​ന​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ​ ​ഉ​റ​ച്ച​ ​ശ​ബ്ദ​മാ​യി​ ​പ്ര​ശോ​ഭി​ച്ചു.​ ​പ​ത്മ​ഭൂ​ഷ​ൺ​ ​ന​ൽ​കി​ ​രാ​ഷ്ട്രം​ ​അ​വ​രെ​ ​ആ​ദ​രി​ച്ചു.

വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ ​വി​ച​ക്ഷ​ണ​നാ​യ​ ​രാ​മ​വ​ർ​മ്മ​ത​മ്പാ​ന്റെ​യും​ ​മാ​ധ​വി​ക്കു​ട്ടി​അ​മ്മ​യു​ടെ​യും​ ​മ​ക​ളാ​യി​ ​തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ​ ​പ്ര​ശ​സ്ത​ ​ത​റ​വാ​ട്ടി​ൽ​ 1899​ലാ​യി​രു​ന്നു​ ​ജ​ന​നം.​ ​ആ​റാം​ ​വ​യ​സി​ൽ​ ​അ​മ്മ​യെ​ ​ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​ ​ല​ക്ഷ്മി​ ​അ​മ്മൂ​മ്മ​യു​ടെ​ ​പ​രി​ര​ക്ഷ​യി​ലാ​ണ് ​വ​ള​ർ​ന്ന​ത്.​ ​പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ​ ​മ​ഹാ​രാ​ജ​ ​സ്കൂ​ളി​ലും​ ​മ​ഹാ​രാ​ജ​ ​കോ​ളേ​ജി​ലും​ ​പ​ഠി​ച്ച് ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ​ ​ബി.​എ​ ​ഓ​ണേ​ഴ്സും​ ​സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ ​ശാ​സ്ത്രം,​ ​സാ​മൂ​ഹി​ക​ ​ശാ​സ്ത്രം​ ​എ​ന്നി​വ​യി​ൽ​ ​മാ​സ്റ്റ​ർ​ ​ബി​രു​ദ​വു​മെ​ടു​ത്ത​ശേ​ഷം​ ​ഉ​പ​രി​പ​ഠ​ന​ത്തി​ന് ​ല​ണ്ട​നി​ലെ​ ​മ​രി​യ​ ​ഗ്രെ​ ​ട്രെ​യി​നിം​ഗ് ​കോ​ളേ​ജി​ൽ​ ​ചേ​ർ​ന്ന​ത് ​നി​ർ​ണാ​യ​ക​ ​വ​ഴി​ത്തി​രി​വാ​യി.​ ​അ​വി​ടെ​ ​വി.​കെ.​ ​കൃ​ഷ്ണ​മേ​നോ​ന്റെ​ ​നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ​ ​ന​ട​ന്ന​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​ലീ​ഗ് ​യോ​ഗ​ത്തി​ൽ​ ​വ​ച്ച് ​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട​ ​ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ​ ​നെ​ഹ്‌​റു​ ​ല​ക്ഷ്മി​യി​ലെ​ ​ജീ​നി​യ​സി​നെ​ ​തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു.​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ​അ​വ​രെ​ ​അ​ദ്ദേ​ഹം​ ​ആ​ന​യി​ച്ചു.​

1952​ൽ​ ​രാ​ജ്യ​സ​ഭ​യി​ലേ​ക്ക് ​നാ​മ​നി​ർ​ദ്ദേ​ശം​ ​ചെ​യ്തു.​ ​ഇ​ന്ത്യ​ ​-​ ​ചൈ​ന​ ​യു​ദ്ധാ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തി​ൽ​ ​ലോ​ക​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളെ​ ​ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ​ ​നി​ല​പാ​ട് ​ബോ​ദ്ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​ ​എ​ന്ന​ ​അ​ത്യ​ധി​കം​ ​ശ്ര​മ​ക​ര​മാ​യ​ ​ദൗ​ത്യം​ ​നെ​ഹ്‌​റു​ ​അ​വ​രെ​യാ​ണ് ​ഏ​ല്പി​ച്ച​ത്.​ ​അ​ത​വ​ർ​ ​സ്തു​ത്യ​ർ​ഹ​മാ​യി​ ​നി​ർ​വ​ഹി​ക്കു​ക​യും​ ​ചെ​യ്തു.