ആ​ർ​ഷ​ഭാ​ര​ത​ത്തി​ന്റെ​ ​ആ​ദ്ധ്യാ​ത്മി​ക​ ​വൈ​ശി​ഷ്ട്യം​ ​ലോ​ക​ത്തി​നു​ ​മു​ന്നി​ൽ​ ​പ്ര​ജ്വ​ലി​പ്പി​ച്ച​ ​ഊ​ർ​ജ​സ്വ​ല​നും​ ​തേ​ജ​സ്വി​യു​മാ​യ​ ​മ​ഹാ​ത്മാ​വാ​ണ് ​സ്വാ​മി​ ​വി​വേ​കാ​ന​ന്ദ​ൻ.​ ​അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​ 158​-​ ാം​ ​ജ​ന്മ​തി​ഥി​യാ​ണി​ന്ന്. 1863​ ​ജ​നു​വ​രി​ 12​ന് ​മ​ക​ര​ ​സം​ക്ര​മ​ത്തി​ൽ​ ​കൃ​ഷ്ണ​സ​പ്ത​മി​തി​ഥി​യി​ൽ​ ​ഉ​ത്ത​രാ​യ​നാ​രം​ഭ​ത്തി​ൽ​ ​കൊ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യു​ടെ​ ​വ​ട​ക്ക് ​സിം​ല​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു​ ​ജ​ന​നം.​ ​കു​ലീ​ന​ത​യി​ലും​ ​പാ​ണ്ഡി​ത്യ​ത്തി​ലും​ ​ഈ​ശ്വ​ര​ഭ​ക്തി​യി​ലും​ ​മി​ക​വു​റ്റ​ ​കു​ടും​ബ​ത്തി​ലാ​ണ് ​ഭൂ​ജാ​ത​നാ​യ​ത്.​ ​കൊ​ൽ​ക്ക​ത്ത​ ​ഹൈ​ക്കോ​ട​തി​യി​ൽ​ ​അ​റ്റോ​ർ​ണി​ ​ജ​ന​റ​ലാ​യി​രു​ന്ന​ ​വി​ശ്വ​നാ​ഥ​ദ​ത്ത​യാ​യി​രു​ന്നു​ ​പി​താ​വ്.​ ​അ​ദ്ദേ​ഹം​ ​വി​ശാ​ല​ഹൃ​ദ​യ​നും​ ​ഉ​ദാ​ര​മ​തി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​അ​മ്മ​ ​ഭു​വ​നേ​ശ്വ​രീ​ദേ​വിയാ​യി​രു​ന്നു​ ​ന​രേ​ന്ദ്ര​ന്റെ​ ​ആ​ദ്യ​ത്തെ​ ​ആ​ദ്ധ്യാ​ത്മി​ക​ ​ഗു​രു.​ ​ ​ധ്യാ​ന​വും​ ​ലീ​ല​യാ​യി​ ​ശീ​ലി​ച്ചി​രു​ന്നു.
യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​ ​ഹി​ന്ദു​മ​ത​ത്തി​ലെ​ ​പ​ല​ ​ആ​ചാ​ര​ങ്ങ​ളെ​യും​ ​എ​തി​ർ​ത്തു​കൊ​ണ്ട് ​രൂ​പീ​കൃ​ത​മാ​യ​ ​ബ്ര​ഹ്മ​സ​മാ​ജ​ത്തി​ൽ​ ​ന​രേ​നും​ ​അം​ഗ​മാ​യി.​ ​ആ​ദ്ധ്യാ​ത്മി​ക​തൃ​ഷ്ണ​യ്ക്ക് ​ഉ​ത്ത​രം​ ​കി​ട്ടാ​തെ​ ​മ​ന​സ് ​അ​സ്വ​സ്ഥ​മാ​യി​രു​ന്ന​ ​കാ​ല​ത്താ​ണ് ​ശ്രീ​രാ​മ​കൃ​ഷ്ണ​ ​പ​ര​മ​ഹം​സ​നെ​ ​കാ​ണാ​നി​ട​യാ​യ​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം​ ​ ത്യാ​ഗി​യാ​ണെ​ന്ന് ​മ​ന​സി​ലാ​ക്കി​യ​ ​ നരേന്ദ്രൻ​ ​ഉ​ത്ത​രം​ ​കി​ട്ടാ​തെ​ ​മ​ന​സി​നെ​ ​മ​ഥി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന,​ ​ആ​ ​ചോ​ദ്യം​ ​അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ട് ​ചോ​ദി​ച്ചു​ :
'​'​മ​ഹാ​ശ​യ,​ ​അ​ങ്ങ് ​ഈ​ശ്വ​ര​നെ​ ​ക​ണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടോ​?"
'​'​ നി​ന്നെ​ ​ കാ​ണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​ ​ഞാ​ന​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​ ​കാ​ണു​ന്നു​;​ ​കു​റേ​ക്കൂ​ടി​ ​തീ​വ്ര​മാ​യ​ ​ഭാ​വ​ത്തി​ലാ​ണെ​ന്നു​ ​മാ​ത്രം.​ ​നി​ന്നോ​ട് ​സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​ ​അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ട് ​സം​സാ​രി​ക്കാ​നാകും.​"​ ​ഈ​ശ്വ​ര​നു​ ​വേ​ണ്ടി​ ​കേ​ണാ​ൽ​ ​അ​ദ്ദേ​ഹം​ ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​മെ​ന്നും​ ​പ​റ​ഞ്ഞു. ന​രേ​ന്ദ്ര​ന് ​ വി​ഗ്ര​ഹാ​രാ​ധ​ന​യി​ൽ​ ​വി​ശ്വാ​സമില്ലായിരുന്നു.​ ​ഗു​രു​ദേ​വ​ൻ​ ​ന​രേ​ന്ദ്ര​നോ​ട് ​കു​ടും​ബ​ത്തെ​ ​ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തി​ൽ​ ​നി​ന്നും​ ​ര​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ​ ​ഭ​വ​താ​രി​ണി​ ​ദേ​വി​യോ​ട് ​പ്രാ​ർ​ത്ഥി​ക്കാ​ൻ​ ​ഉ​പ​ദേ​ശി​ച്ചു.​ ​അ​മ്മ​യെ​ ​അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് ​ ​ഇ​ത്ര​യും​ ​ദുഃ​ഖ​മ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നും പ​റ​ഞ്ഞു.​ ​അ​മ്മ​യെ​ ​അ​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടെ​ന്നും​ ​ഗു​രു​ ​ത​ന്നെ​ ​അ​മ്മ​യോ​ട് ​പ്രാ​ർ​ത്ഥി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു​മാ​യി​രു​ന്നു​ ​ശി​ഷ്യ​ൻ​ ​ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​ത്.​ ​ ന​രേ​ൻ​ ​ത​ന്നെ​ ​ദേ​വീ​സ​ന്നി​ധി​യി​ൽ​ ​പോ​യി​ ​പ്രാ​ർ​ത്ഥി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന് ​ഗു​രു​ ​പ​റ​ഞ്ഞു.​ ​അ​ന്നാ​ദ്യ​മാ​യി​ ​ദേ​വീ​സ​ന്നി​ധി​യി​ൽ​ ​പോ​യി​ ​ന​രേ​ൻ​ ​മ​ന​മു​രു​കി​ ​പ്രാ​ർ​ത്ഥി​ച്ചു.​ ​ജ്ഞാ​ന​ത്തി​നും​ ​ഭ​ക്തി​ക്കും​ ​വേ​ണ്ടി,​ ​ മ​ന​മു​രു​കി​യാ​ണ് ​പ്രാ​ർ​ത്ഥി​ച്ച​ത്.​ മൂ​ന്നു​പ്രാ​വ​ശ്യം​ ​പോ​യി.​ ​പ​ക്ഷേ,​ ​കു​ടും​ബ​ത്തെക്കു​റി​ച്ച് ​പ്രാ​ർ​ത്ഥി​ക്കാ​നാ​യി​ല്ല.​ ​ ഇ​ത് ​ഗു​രു​വി​നെ​ ​അ​റി​യി​ച്ചു.​ ​'​ ​ലോ​ക​ന​ന്മ​യ്ക്കു​ ​വേ​ണ്ടി​യാ​ണ് ​നി​ന്റെ​ ​ജ​ന്മം​;​ ​അ​മ്മ​യ്ക്കും​ ​സ​ഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ൾ​ക്കും​ ​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നും​ ​വ​സ്‌​ത്ര​ത്തി​നും​ ​ മു​ട്ടു​വ​രി​ല്ലെ​" ന്നും​ ​ഗു​രു​ ​ആ​ശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു.
1885​-ാം​ ​ആ​ണ്ടി​ന്റെ​ ​മ​ദ്ധ്യ​ത്തി​ൽ​ ​ശ്രീ​രാ​മ​കൃ​ഷ്ണ​ദേ​വ​ന്റെ​ ​ക​ണ്ഠ​രോ​ഗം​ ​അ​ധി​ക​രി​ച്ചു.​ ​ശി​ഷ്യർ ക​ടു​ത്ത​ ​ദുഃ​ഖ​ത്തി​ലാ​യി.യു​വ​ശി​ഷ്യ​ർ​ ​കാ​ശീ​പു​രം​ ​ഉ​ദ്യാ​ന​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ൽ​ ​താ​മ​സി​ച്ച് ​ഗു​രു​വി​നെ​ ​ശു​ശ്രൂ​ഷി​ച്ചു.​ ​ന​രേ​ന്ദ്ര​ന്റെ​ ​ വ​ലി​യ​ ​ആ​ഗ്ര​ഹം​ ​സ​മാ​ധി​യി​ൽ​ ​മു​ഴു​കി​യി​രി​ക്കാ​നാ​ണെ​ന്നു​ ​മ​ന​സി​ലാ​ക്കി​യ​ ​ഗു​രു​ദേ​വ​ൻ​ ​'​പ​ട​ർ​ന്നു​ ​പ​ന്ത​ലി​ച്ച് ​ആ​ശ്ര​യം​ ​ന​ൽ​കു​ന്ന​ ​വ​ൻ​ ​വൃ​ക്ഷ​മാ​കാ​നാ​ണ് ​നി​ന്റെ​ ​ ​ ​നി​യോ​ഗ​മെ​ന്ന് " ​ഓ​ർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു.​ ​പ്രി​യ​ ​ശി​ഷ്യ​നാ​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​ ​അ​പൂ​ർ​വാ​നു​ഭൂ​തി​ ​ഒ​രി​ക്ക​ൽ​ ​ല​ഭ്യ​മാ​ക്കി​ .​ ​ അ​ത് ​ത​ത്‌​കാ​ലം​ ​പൂ​ട്ടു​ക​യാ​ണെ​ന്നും​ ​താ​ക്കോ​ൽ​ ​ത​ന്റെ​ ​കൈ​യി​ലാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നും​ ​ഗു​രു​ ​പ​റ​ഞ്ഞു. 1890​ ​മു​ത​ൽ​ ​സ്വാ​മി​ജി​ യാ​ത്ര​കളാരംഭിച്ചു . ​ആ​ദ്യം​ ​കാ​ശി,​ ​വൃ​ന്ദാ​വ​നം,​ ​ബ​ദ​രി,​ ​രാ​മേ​ശ്വ​രം​ ​തു​ട​ങ്ങി​യ​ ​പു​ണ്യ​തീ​ർ​ത്ഥ​ങ്ങ​ൾ​ ​സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചു.​ ​ ഹി​മാ​ല​യം​ ​മു​ത​ൽ​ ​ക​ന്യാ​കു​മാ​രി​ ​വ​രെ​ ​തീ​വ​ണ്ടി​യി​ലും​ ​ക​പ്പ​ലി​ലും​ ​കാ​ൽ​ന​ട​യാ​യും​ ​യാ​ത്ര​ ​ചെ​യ്‌​തു.​ ​ കൈ​യി​ൽ​ ​യാ​തൊ​ന്നും​ ​ക​രു​തി​യി​ല്ല.​ ​ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ലും​ ​പ​ട്ട​ണ​ങ്ങ​ളി​ലും​ ​ദ​രി​ദ്ര​രു​ടെയും​ ​രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും​ ​താ​മ​സി​ച്ചു.​ ​വൃ​ക്ഷ​ച്ചു​വ​ട്ടി​ൽ​ ​അ​ന്തി​യു​റ​ങ്ങി​.​പ​ട്ടി​ണി​ ​കി​ട​ന്നു.
ജൂ​ലാ​യി​ൽ​ ​സ്വാ​മി​ജി​ ​അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെത്തി.​ ​പി​ന്നീ​ടു​ള്ള​ ​ദി​ന​ങ്ങ​ൾ​ ​ദു​ർ​ഘ​ടം​ ​പി​ടി​ച്ച​തു​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​നു​ ​പ്ര​വേ​ശി​ക്കാ​നുള്ള​ ​സാ​ക്ഷ്യ​പ​ത്ര​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.​ ​വ​ള​രെ​ ​നേ​ര​ത്തെ​ ​അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ​ത്തി​യ​തു​കൊ​ണ്ട് ​ബാ​ക്കി​യു​ള്ള​ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ൾ​ ​ക​ഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടാ​ൻ​ ​പ​ണ​ത്തി​ന്റെ​ ​ദൗ​ർ​ല​ഭ്യ​വു​മു​ണ്ടാ​യി.​ ​ഈ​ശ്വ​രാ​നു​ഗ്ര​ഹ​ത്താ​ൽ​ ​ഹാ​ർ​വേ​ൾ​ഡ് ​വി​ശ്വ​വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തി​ലെ​ ​ഗ്രീ​ക്ക് ​സാ​ഹി​ത്യാ​ദ്ധ്യാ​പ​ക​നാ​യ​ ​ജെ.​എ​ച്ച്.​ ​റൈ​റ്റ​റി​നെ​ ​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു.​ ​ അ​ദ്ദേ​ഹമിങ്ങനെ പ​റ​ഞ്ഞ​ു:​ ​'സ്വാ​മീ,​ ​അ​ങ്ങ​യോ​ട് ​പ്ര​മാ​ണ​പ​ത്രം​ ​ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത് ​സൂ​ര്യ​ന് ​പ്ര​കാ​ശി​ക്കാ​നു​ള്ള​ ​അ​വ​കാ​ശം​ ​ചോ​ദി​ക്കും​ ​പോ​ലെ​യാ​ണ്.​ ​മ​ത​മ​ഹാ​ ​സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​ന്റെ​ ​ന​ട​ത്തി​പ്പി​ലു​ള്ള ​റൈ​റ്റ​റി​ന്റെ​ ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന് ​​ക​ത്തും​ ​സ്വാ​മി​ജി​യെ​ ​ഏ​ല്പി​ച്ചു.​ ​അ​തി​ലിങ്ങനെ​ ​എ​ഴു​തി​യി​​രു​ന്നു​ ​'​ ​ന​മ്മു​ടെ​ ​വി​ശ്വ​വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തി​ലെ​ ​അ​ദ്ധ്യാ​പ​ക​രെ​യെ​ല്ലാം​ ​കൂ​ടി​ച്ചേ​ർ​ത്താ​ലും​ ​അ​തി​ല​ധി​കം​ ​വി​ദ്വ​ത്ത​മു​ള്ള​ ​പു​രു​ഷ​ശ്രേ​ഷ്ഠ​നെ​യാ​ണ് ​ ​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​ത്.
സെ​പ്തം​ബ​ർ​ 11​ന് ​ആ​ർ​ട്ട് ​പാ​ല​സി​ൽ​ ​ന​ട​ന്ന​ ​സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​ൽ​ ​തേ​ജ​സ്വി​യാ​യ​ ​വി​വേ​കാ​ന​ന്ദ​ ​സ്വാ​മി​ക​ൾ സ​ദ​സി​നെ​ ​'​അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ​ ​സ​ഹോ​ദ​രീ​ ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ​"​ ​എ​ന്ന് ​അ​ഭി​സം​ബോ​ധ​നം​ ​ചെ​യ്തു.​ ​ഏ​ഴാ​യി​രം​ ​പേ​രു​ള്ള​ ​സ​ദ​സ് ​ക​ര​ഘോ​ഷം​ ​മു​ഴ​ക്കി.
1902​ ​ജൂ​ലാ​യ് ​നാ​ല്.​ ​മ​ഹാ​സ​മാ​ധി​ ​ദി​നം.​ ​അ​ന്നും​ ​സ്വാ​മി​ജി​ ​ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി​ക​ൾ​ക്ക് ​മൂ​ന്ന് ​മ​ണി​ക്കൂ​ർ​ ​സം​സ്കൃ​ത​ ​ക്ളാ​സെ​ടു​ത്തു.​ ​പ്രേ​മാ​ന​ന്ദ​സ്വാ​മി​ക​ളു​മൊ​ത്ത് ​ന​ട​ക്കാ​ൻ​ ​പോ​യ​പ്പോ​ൾ​ ​ഒ​രു​ ​വൈ​ദി​ക​ ​ക​ലാ​ശാ​ല​ ​സ്ഥാ​പി​ക്കാ​നു​ള്ള​ ആ​ശ​യം​ ​പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു.​ ​ഉ​ദ്ദേ​ശ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ​പ്രേ​മാ​ന​ന​ന്ദ​ ​സ്വാ​മി​ ​ആ​രാ​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ​ ​'​'​അ​ത് ​അ​ന്ധ​വി​ശ്വാ​സ​ങ്ങ​ളെ​ ​ഉ​ന്മൂ​ല​നം​ ​ചെ​യ്യും​ ​"​എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു​ ​സ്വാ​മി​ജി​യു​ടെ​ ​മ​റു​പ​ടി.