ശ്രീബു​ദ്ധ​ന്റെ​ ​ ജീ​വി​ത​ത്തെ​യും​ ​ദ​ർ​ശ​ന​ങ്ങ​ളെ​യും​ ​ആ​ധാ​ര​മാ​ക്കി​ ​ഒ​രു​ ​പു​സ്‌ത​കം​ ​കൂ​ടി​ ​പു​റ​ത്തു​വ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു.​ ​മി​ക്ക​വാ​റും​ ​എ​ല്ലാ​ ​ലോ​ക​ഭാ​ഷ​ക​ളി​ലും​ ​അ​ത്ത​രം​ ​കൃ​തി​ക​ൾ​ ​ര​ചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്.​ ​അ​വ​യു​ടെ​ ​വൈ​പു​ല്യം​ ​ന​മ്മെ​ ​അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​ണ്.​ ​പ​ക്ഷേ,​ ​അ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ​ ​ഏ​റി​യ​പ​ങ്കും​ ​കെ​ട്ടു​ക​ഥ​ക​ളെ​യും​ ​ക​ടും​ചാ​യ​ത്തി​ൽ​ ​വ​ർ​ണി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​ ​അ​ത്ഭു​ത​ക​ഥ​ക​ളു​മാ​ണ്.​ ​എ​ന്നാ​ൽ​ ​ഇ​തി​ൽ​ ​നി​ന്നൊ​ക്കെ​ ​വ്യ​തി​രി​ക്ത​മാ​യി​ ​ച​രി​ത്ര​ത്തോ​ട് ​അ​ങ്ങേ​യ​റ്റം​ ​നീ​തി​ ​പു​ല​ർ​ത്തു​ന്ന​ ​ഒ​രു​ ​ബു​ദ്ധ​നെ​ ​ക​ണ്ടെ​ത്താ​നു​ള്ള​ ​ക​ഠി​ന​പ​രി​ശ്ര​മ​ത്തി​ന്റെ​ ​സ​ദ്ഫ​ല​മാ​ണ് ​അ​ഡ്വ.​ ​വെ​ളി​യം​ ​രാ​ജീ​വ് ​എ​ഴു​തി​യ​ ​ചൈ​ത്യ​ത്തി​ലു​റ​ങ്ങു​ന്ന​ ​മ​ഹാ​സാ​ന്ത്വ​നം​ ​എ​ന്ന​ ​കൃ​തി.​ ​അ​പ​ദാ​ന​ ​ക​ഥ​ക​ളി​ലെ​ ​ദി​വ്യ​പു​രു​ഷ​നാ​യ​ ​ബു​ദ്ധ​ഭ​ഗ​വാ​നി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​ച​രി​ത്ര​സ​ത്യ​ങ്ങ​ളെ​ ​ഇ​ഴ​പി​രി​ച്ചെ​ടു​ക്കാ​ൻ​ ​ദീ​ർ​ഘ​നാ​ള​ത്തെ​ ​പ​ഠ​ന​മ​ന​ന​ങ്ങ​ൾ​ ​വേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​താ​യി​ ​ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​ൻ​ ​സാ​ക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു.​ ​ത​ഥാ​ഗ​ത​ൻ​ ​ക​ട​ന്നു​ ​പോ​യ​ പഥ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​ ​പ​ല​ ​പ്രാ​വ​ശ്യം​ ​സ​ഞ്ചാ​ര​ങ്ങ​ൾ​ ​സ​മ്മാ​നി​ച്ച​ ​നേ​രി​ട്ട​റി​വു​ക​ൾ​ ​ഈ​ ​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന് ​കൂ​ടു​ത​ൽ​ ​ആ​ധി​കാ​രി​ക​ത​ ​ന​ൽ​കു​ന്നു.​ ​ഒ​പ്പം​ ​ആ​ ​ച​രി​ത്ര​ ​സ്‌​മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​നി​ന്നു​കൊ​ണ്ട് ​രാ​ജീ​വ് ​ന​ട​ത്തു​ന്ന​ ​ഭൂ​ത​കാ​ല​ ​സ​ഞ്ചാ​ര​ങ്ങ​ളും​ ​ശ്രീ​ബു​ദ്ധ​ന്റെ​ ​സം​ഘ​ർ​ഷ​ഭ​രി​ത​മാ​യ​ ​ജീ​വി​ത​സ​ന്ദ​ർ​ഭ​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​ചേ​തോ​ഹ​ര​മാ​യ​ ​വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ളും​ ​ഒ​രു​കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ​ ​നേ​ർ​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​യി​ ​പു​ന​ർ​ജ്ജ​നി​ക്കു​ന്നു.​ ​ശു​ദ്ധോ​ദ​ന​മ​ഹാ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ​യും​ ​മ​ഹാ​മാ​യ​ ​റാ​ണി​യു​ടെ​യും​ ​മ​ക​നാ​യി​ ​ക​പി​ല​വ​സ്തു​വി​ൽ​ ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ൻ ​ ​ജ​നി​ച്ചു;​ഒ​രു​ ​ദി​വ്യാ​വ​താ​ര​ത്തി​ന്റെ​ ​സ​മ​സ്ത​ ​ല​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി.
തി​രു​പ്പി​റ​വി​യു​ടെ​ ​ഏ​ഴാം​ ​നാ​ൾ​ ​മ​ഹാ​മാ​യ​ ​ഈ​ ​ലോ​ക​ത്തോ​ട് ​വി​ട​പ​റ​ഞ്ഞു.​ ​അ​ഞ്ചാം​ ​ദി​വ​സ​ത്തെ​ ​പേ​രി​ട​ൽ​ ​ക​ർ​മ്മ​ത്തി​ന് ​ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​ ​ശ്രേ​ഷ്ഠ​രും​ ​പ​ണ്ഡി​ത​ന്മാ​രും​ ​ദി​വ്യ​ന്മാ​രും​ ​എ​ല്ലാം​ ​എ​ത്തി​ച്ചേ​ർ​ന്നു.​ ​പ്ര​വ​ച​നം​ ​ഇ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു​:​ ​'​'​കു​ട്ടി​ ​കൊ​ട്ടാ​രം​ ​ഉ​പേ​ക്ഷി​ക്കും.​ ​മ​നു​ഷ്യ​ദു​രി​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​വി​മോ​ച​ക​നാ​കും.​ ​ലോ​ക​ത്തി​ന് ​വെ​ളി​ച്ച​മാ​കും.​"​ "​തു​ട​ർ​ന്ന്,​ ​'​ല​ക്ഷ്യം​ ​നേ​ടു​ന്ന​വ​ൻ​"​ ​എ​ന്ന​ ​അ​ർ​ത്ഥ​ത്തി​ൽ​ ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ൻ​ ​എ​ന്ന് ​നാ​മ​ക​ര​ണ​വും​ ​ന​ട​ന്നു.​ ​എ​ട്ടാം​ ​വ​യ​സി​ൽ​ ​രാ​ജ​കു​മാ​ര​നെ​ ​എ​ഴു​ത്തി​നി​രു​ത്തി.​ ​വേ​ദേ​തി​ഹാ​സ​ങ്ങ​ളും​ ​ഉ​പ​നി​ഷ​ത്തു​ക്ക​ളും​ ​ഗ​ണി​ത​ശാ​സ്ത്ര​വും​ ​ആ​യോ​ധ​ന​ക​ല​ക​ളു​മെ​ല്ലാം​ ​അ​വ​ൻ​ ​അ​ഭ്യ​സി​ച്ചു.​ ​കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ​ ​ധ്യാ​ന​ഗു​രു​വാ​യ​ ​ഭ​ര​ദ്വാ​ജ​ന്റെ​ ​ശി​ക്ഷ​ണ​വും​ ​ല​ഭി​ച്ചു.​ഇ​ട​യ്‌​ക്ക് ​കാ​ന്ത​ക​ൻ​ ​എ​ന്ന​ ​ത​ന്റെ​ ​കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തേ​റി​ ​ഉ​റ്റ​ ​സു​ഹൃ​ത്ത്​ ​ച​ന്ദ​ന​മൊ​ത്തു​ള്ള​ ​യാ​ത്ര​ക​ളി​ൽ​ ​രാ​ജ​കു​മാ​ര​ൻ​ ​വാ​ർ​ദ്ധ​ക്യം,​രോ​ഗം,​ ​മ​ര​ണം​ ​എ​ന്നി​വ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചൊ​ക്കെ​ ​ഗ​ഹ​ന​മാ​യ​ ​ചി​ന്ത​യി​ലാ​ണ്ടു.​ 16​-ാം​ ​വ​യ​സി​ൽ​ ​യ​ശോ​ധ​ര​യു​മാ​യി​ ​വി​വാ​ഹം.​ ​പി​ന്നെ​യും​ 13​ ​വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ ​ക​ട​ന്നു​പോ​യി.​ ​ഇ​ട​യ്ക്ക് ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ന് 25​ ​വ​യ​സാ​യ​പ്പോ​ൾ​ ​മ​ക​ൻ​ ​രാ​ഹു​ലി​ന്റെ​ ​ജ​ന​നം.​ ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ൻ​ ​ധ്യാ​ന​ത്തി​ന്റെ​ ​വ​ഴി​യി​ലേ​ക്ക് ​സ​ഞ്ച​രി​ച്ചു​ തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.​ ​മ​നു​ഷ്യ​നെ​ ​അ​ല​ട്ടു​ന്ന​ ​നി​ര​വ​ധി​യാ​യ​ ​പ്ര​ഹേ​ളി​ക​ക​ൾ​ ​നി​ർ​ദ്ധാ​ര​ണം​ ​ചെ​യ്യാ​ൻ​ ​ക​ഴി​യാ​തെ​ ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ൻ​ ​കു​ഴ​ങ്ങി.​ ​മ​നു​ഷ്യ​വി​മോ​ച​ന​ത്തി​നു​ള്ള​ ​ശാ​ശ്വ​ത​മാ​യ​ ​മാ​ർ​ഗ​മെ​ന്താ​ണ്?​ ​ഒ​ടു​വി​ൽ​ ​ഭൗ​തി​ക​ ​ജീ​വി​ത​വു​മാ​യി​ ​ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട​ ​എ​ല്ലാ​ ​കെ​ട്ടു​പാ​ടു​ക​ളെ​യും​ ​പൊ​ട്ടി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ൻ​ ​കൊ​ട്ടാ​രം​ ​വി​ട്ടി​റ​ങ്ങി.
ഗ്ര​ന്ഥ​ക​ർ​ത്താ​വി​ന്റെ​ ​വാ​ക്കു​ൾ​:​ ​''അ​ശ്വ​ഘോ​ഷ​നും​ ​എ​ഡ്വി​ൻ​ ​അ​‌​ർ​നോ​ൾ​ഡും​ ​പോ​ൾ​ ​കോ​റ​സ്സും​ ​ഡോ​ക്ട​ർ​ ​അം​ബേ​ദ്ക​റും​ ​മ​ഹാ​മ​നീ​ഷി​ക​ളാ​യ​ ​ചൈ​നീ​സ് ​എ​ഴു​ത്തു​കാ​രും​ ​വ​ര​ച്ചി​ട്ട ​വാ​ങ്മ​യ​ ​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ ​ഹൃ​ദ​യ​ഭി​ത്തി​ക​ളി​ൽ​ ​നി​റ​ഞ്ഞു.​ ​മ​ന​സി​ന്റെ​ ​മാ​യ​ക്ക​ണ്ണാ​ടി​യി​ൽ​ ​ച​രി​ത്ര​പു​രു​ഷ​നാ​യ​ ​ബു​ദ്ധ​ന്റെ​ ​മ​ഹാ​പ​രി​ത്യാ​ഗ​ക​ഥ​ ​നി​റ​ഞ്ഞു​തു​ളു​മ്പി.​ ​ഇ​രു​ളും​ ​വെ​ളി​ച്ച​വും​ ​മാ​ത്ര​മു​ള്ള​ ​നി​ഴ​ൽ​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​യ​ല്ല.​ ​മ​ഴ​വി​ൽ​ ​നി​റ​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​ചാ​ലി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​ ​വ​ർ​ണാ​ഭ​മാ​യ​ ​ജീ​വി​ത​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ.​ ​മ​ന​സ് ​ആ​ ​ച​രി​ത്ര​ബു​ദ്ധ​നെ​ ​പി​ന്തു​ട​രാ​ൻ​ ​തു​ട​ങ്ങി.
സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ൻ​ ​ഇ​പ്പോ​ൾ​ ​പൂ​ർ​ണ​ ​സ്വ​ത​ന്ത്ര​നാ​ണ്.​ ​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​കെ​ട്ടു​പാ​ടു​ക​ൾ​ ​ഇ​പ്പോ​ൾ​ ​ഒ​രു​ ​ത​ട​സ​മ​ല്ല.​ ​ക​ട്ട​പി​ടി​ച്ച​ ​കു​റ്റി​രി​ട്ടി​ലൂ​ടെ​ ​കാ​ടി​ന്റെ​ ​ഗ​ഹ​ന​ത​യി​ലേ​ക്ക് ​ന​ട​ന്നു​പോ​യി.​ ​ചെ​ന്നെ​ത്തി​യ​ത് ​മ​ല്ല​ ​രാ​ജ്യ​ത്തു​ള്ള​ ​അ​ലാ​റ​ഗു​രു​വി​ന്റെ​ ​ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണ്.​ ​അ​വി​ടെ​ ​ശി​ഷ്യ​നാ​യി​ ​കൂ​ടി.​ ​കു​റ​ഞ്ഞൊ​രു​കാ​ലം​ ​കൊ​ണ്ട് ​ധ്യാ​ന​ത്തി​ന്റെ​ ​അ​പാ​ര​മാ​യ​ ​ഒ​ര​വ​സ്ഥ​യി​ലേ​ക്കെ​ത്താ​ൻ​ ​ക​ഴി​ഞ്ഞ​താ​യി​ ​ബു​ദ്ധ​ന് ​ബോ​ദ്ധ്യ​മാ​യി.​ ​വീ​ണ്ടും​ ​മ​ന​സി​ൽ​ ​ആ​ ​പ​ഴ​യ​ ​ചോ​ദ്യം​ ​ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്നു.​ ​മ​നു​ഷ്യ​കു​ല​ത്തി​ന്റെ​ ​മ​ഹാ​മോ​ച​ന​ത്തി​നു​ള്ള​ ​ശാ​ശ്വ​ത​മാ​യ​ ​വ​ഴി​ ​എ​ന്താ​ണ്?​ ​ഉ​ത്ത​മ​ന്മാ​രാ​യ​ ​ഗു​രു​ക്ക​ന്മാ​രെ​ ​തേ​ടി​ ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ൻ​ ​അ​ല​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രു​ന്നു.​ ​ഗ്രി​ദ്ധ​കൂ​ട​പ​ർ​വ​ത​ത്തി​ന്റെ​ ​തെ​ക്കേ​ച​രു​വി​ലെ​ ​ക​ഴു​ക​ൻ​ ​മു​റി​യി​ൽ​ ​പാ​ർ​ക്കു​ന്ന​വേ​ള​യി​ൽ​ ​ഒ​രു​നാ​ൾ​ ​മ​ഗ​ധ​യി​ലെ​ ​ബിം​ബി​സാ​ര​ൻ​ ​രാ​ജാ​വ് ​സി​ദ്ധാ​‌​ർ​ത്ഥ​നെ​ ​ക​ണ്ടു​മു​ട്ടി.​ ​രാ​ജ​സ​ദ​സി​ൽ​ ​അം​ഗ​മാ​യി​രി​ക്കാ​ൻ​ ​ക്ഷ​ണി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.​ല​ക്ഷ്യം​ ​പൂ​ർ​ത്തി​ക​രി​ച്ചു ​ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ൽ​ ​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് ​വ​ര​ണ​മെ​ന്നും​ ​ബിം​ബി​സാ​ര​ൻ​ ​ക്ഷ​ണി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.​ ​പി​ന്നീ​ട് ​ഉ​ദ്ദാ​ക​ ​ഗു​രു​വി​ന്റെ​ ​ധ്യാ​ന​മാ​ർ​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ​യാ​യി​ ​സി​ദ്ധാ​ർ​ത്ഥ​ന്റെ​ ​യാ​ത്ര.​ ​പി​ന്നെ​യും​ ​ക​ഠി​ന​മാ​യ​ ​ത​പ​സ് ​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.​ ​ഒ​ടു​വി​ൽ​ ​ബോ​ധോ​ദ​യ​ത്തി​ലേ​ക്ക്:​ ​ഗൗ​ത​മ​ബു​ദ്ധ​ൻ​ ​തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു.​ ​മ​ഹാ​മോ​ച​ന​മാ​ർ​ഗം​ ​ക​ണ്ടെ​ത്തി​ ​താ​ൻ​ ​ബു​ദ്ധ​നാ​യി​ ​മാ​റി​യി​രി​ക്കു​ന്നു​ ​എ​ട്ട് ​ദി​വ​സ​ത്തെ​ ​ത​പ​സി​നു​ ​ശേ​ഷം​ ​ബോ​ധോ​ദ​യം​ ​ല​ഭി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ​ ​ഇ​രു​പ​ത്തി​നാ​ല​ടി​ ​വ​ട​ക്കോ​ട്ട് ​ന​ട​ന്ന് ​മ​റ്റൊ​രു​ ​അ​ര​യാ​ൽ​ ​വൃ​ക്ഷ​ത്ത​ണ​ലി​ൽ​ ​ബോ​ധി​വൃ​ക്ഷ​ത്തെ​ ​നോ​ക്കി​ ​ധ്യാ​ന​നി​മ​ഗ്ന​ന​മാ​യി.​ ​അ​വി​ടെ​ ​ഇ​രു​ന്നു​ള്ള​ ​ഒ​രാ​ഴ്ച​യി​ലെ​ ​ധ്യാ​ന​വേ​ള​യി​ലാ​ണ് ​വൈ​ദി​ക​ധ​ർ​മ്മ​ത്തി​ന് ​പ​ക​ര​മാ​യി​ ​ബു​ദ്ധ​ധ​ർ​മ്മ​ത്തെ​ ​എ​ങ്ങ​നെ​ ​പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തും​ ​എ​ന്ന് ​നി​ശ്ച​യി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്.​ ​പി​ന്നീ​ട് ​പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും​ ​അ​തി​ന്റെ​ ​പ്ര​യോ​ഗ​വ​ഴി​ക​ളും​ ​ഭി​ക്ഷാ​ട​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​ ​കു​റേ​ക്കാ​ലം.​ ​ജ​ന​നം,​ ​രോ​ഗം,​ ​വാ​ർ​ദ്ധ​ക്യം,​ ​മ​ര​ണം​ ​എ​ന്നി​വ​ ​മാ​ത്ര​മ​ല്ല​ ​മ​നു​ഷ്യ​ദു​രി​ത​ങ്ങ​ൾ.​ഓ​രോ​രു​ത്ത​രും​ ​സ്വ​യം​ ​സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന​ ​ദു​രി​ത​ങ്ങ​ൾ​ ​വേ​റെ​യു​മു​ണ്ട്.​ ​ആ​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളാ​ണ് ​മ​നു​ഷ്യ​ന്റെ​ ​അ​ത്ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള​ ​ദു​രി​ത​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ​കാ​ര​ണം.​ ​അ​തു​കൊ​ണ്ട് ​എ​ല്ലാ​ത്ത​രം​ ​ആ​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും​ ​ക​ടി​ഞ്ഞാ​ണി​ടു​ക.
​ശ്രീ​ബു​ദ്ധ​ന്റെ​ ​അ​ന്യ​നി​മി​ഷ​ങ്ങളെ​ ​ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​ൻ​ ​ഇ​ങ്ങ​നെ​ ​വി​വ​രി​ക്കു​ന്നു​:​ ​'​'​ ​അ​ന്നൊ​രു​ ​പൗ​ർ​ണ​മി​നാ​ളാ​യി​രു​ന്നു.​ ​കൃ​ത്യ​മാ​യി​ ​പ​റ​ഞ്ഞാ​ൽ​ ​ ബി.​സി​ 483​ ​ൽ​ ​ബു​ദ്ധ​ഗു​രു​വി​ന് ​അ​ന്ന് 80​ ​വ​യ​സ് ​തി​ക​ഞ്ഞ​ ​ദി​വ​സം.​ ​ആ​ന​ന്ദ​ന​ട​ക്ക​മു​ള്ള​ ​ശി​ഷ്യ​ന്മാ​ർ​ ​ചേ​ർ​ന്ന് ​ഭ​ഗ​വാ​ൻ​ ​നി​ർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ച​ ​ര​ണ്ട് ​സാ​ല​വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കി​ട​യി​ലു​ള്ള​ ​സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്ക് ​എ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.​ ​വെ​റും​ ​നി​ല​ത്തു​വി​രി​ച്ചി​ട്ട​ ​ശി​ലാ​ക​ഷ​ണ​ത്തി​ൽ​ ​മ​ണ്ണി​നോ​ട് ​ചേ​രാ​ൻ​ ​ആ​സ​ന്ന​ ​മ​ര​ണ​നാ​യ​ ​ശ്രീ​ബു​ദ്ധ​നെ​ ​അ​വ​ർ​ ​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു​കി​ട​ത്തി.​ ​കാ​ലു​ക​ൾ​ ​തെ​ക്കോ​ട്ടും​ ​ശി​ര​സ് ​വ​ട​ക്കോ​ട്ടും​ ​വ​ച്ചു.​ ​ചു​റ്റും​ ​പ്രാ​ർ​ത്ഥ​നാ​മ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ ​ഉ​യ​ര​വെ​ ​രാ​ത്രി​ ​അ​തി​ന്റെ​ ​അ​ന്ത്യ​യാ​മ​ത്തോ​ട​ടു​ത്തു.​ ​സ​ന്യാ​സി​മാ​രു​ടെ​യും​ ​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും​ ​നി​ർ​ത്താ​ത്ത​ ​പ്രാ​ർ​ത്ഥ​നാ​ ​മ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ൾ​ക്കൊ​ടു​വി​ൽ​ ​ആ​ ​സ്പ​ന്ദ​നം​ ​നി​ല​ച്ചു.​ ​മ​ര​ണ​ത്തോ​ടെ​ ​എ​ല്ലാ​മ​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു​എ​ന്ന് ​പ്ര​വ​ചി​ച്ച​ ​മ​ഹാ​ഗു​രു​ ​കാ​ല​യ​വ​നി​ക​യ്ക്കു​ള്ളി​ൽ​ ​മ​റ​ഞ്ഞു.​""
ക​പി​ല​ ​വ​സ്തു​വി​ൽ​ ​നി​ന്നും​ ​അ​ന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ല​മാ​യ​ ​കുശി​നാ​രി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള​ ​ഈ​ ​യാ​ത്രി​യ്ക്കി​ട​യി​ൽ​ ​ക​ണ്ടു​മു​ട്ടി​യ​ ​നി​ര​വ​ധി​ ​ച​രി​ത്ര​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രും​ ​സ​ന്യാ​സി​ശ്രേ​ഷ്ഠ​ന്മാ​രും​ ​ഉ​ത്ത​മ​ശി​ഷ്യ​ന്മാ​രും​ ​ഒ​ക്കെ​ ​ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ ​ക​ഥാ​സ​ന്ദ​ർ​ഭ​ങ്ങ​ൾ​ ​എ​ത്ര​യെ​ങ്കി​ലു​മു​ണ്ട് ​ഈ​ ​കൃ​തി​യി​ൽ.​ ​അ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ​ ​സ​മ്രാ​ട്ട് ​അ​ശോ​ക​നും​ ​ജ​രാ​സ​ന്ധ​നും​ ​ആ​ന​ന്ദ​ഭി​ഷു​വു​മെ​ല്ലാം​ ​ക​ഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​വു​ന്നു​ണ്ട്.
ഇ​തൊ​രു​ ​സ​ഞ്ചാ​ര​കൃ​തി​യ​ല്ല.​ ​ഭ​ഗ​വാ​ൻ​ ​ബു​ദ്ധ​ൻ​ ​സ​ഞ്ച​രി​ച്ച​ ​വ​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യെ​ല്ലാം​ ​ ഗ്ര​ന്ഥ​ക​ർ​ത്താ​വ് ​ക​ട​ന്നു​പോ​കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും​ ​ആ​ യു​ഗ​പു​രു​ഷ​ന്റെ​ ​അ​ന്വേ​ഷ​ണ​പ​ഥ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് ​ സ​ഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.​ ​ശ്രീ​ബു​ദ്ധ​ന്റെ​ ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ​ ​ചി​ല​ ​ദ​ശാ​സ​ന്ധി​ക​ളി​ൽ​ ​നി​ന്നു​കൊ​ണ്ട് ​ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കും​ ​തി​രി​ച്ചും​ ​ന​ട​ത്തു​ന്ന​ ​യാ​ത്ര​ക​ൾ,​ ​അ​വ​യു​ടെ​ ​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ​ ​വി​വ​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​ ​ഈ​ ​കൃ​തി​യെ​ ​ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​ക്കു​ന്നു.​ ​ബു​ദ്ധ​ന്റെ​ ​മ​ന​സു​മാ​യി​ ​സാ​ത്മ്യം​ ​പ്രാ​പി​ച്ച​ ​ഒ​രാ​ൾ​ക്കു​മാ​ത്രം​ ​സാ​ദ്ധ്യ​മാ​കു​ന്ന​ ​അ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ​ ​ഒ​രു​ ​ര​ച​നാ​ശൈ​ലി​യാ​ണ് ​ഇ​വി​ടെ​ ​സ്വീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.​ ​ദീ​ർ​ഘ​കാ​ല​ത്തെ​ ​പ​ഠ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ​ ​സ​മാ​ഹ​രി​ച്ച​ ​ച​രി​ത്ര​വ​സ്തു​ത​ക​ൾ​ ​ആ​ധി​കാ​രി​ക​ത​യ​ർ​ഹി​ക്കു​ന്നു.​ ​മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ലെ​ ​ബു​ദ്ധ​സാ​ഹി​ത്യ​ശാ​ഖ​യെ​ ​നി​ശ്ച​യ​മാ​യും​ ​സ​മ്പ​ന്ന​മാ​ക്കു​വാ​ൻ​ ​ഈ​ ​കൃ​തി​യു​ടെ​ ​ര​ച​ന​യി​ലൂ​ടെ​ ​വെ​ളി​യം​ ​രാ​ജീ​വി​ന് ​സാ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

(​പ്രൊ​ഫ.​ ​അ​ലി​യാ​റു​ടെ​ ​ഫോ​ൺ​ ​​:​ 94471​ 30110)