ഇ​രു​ട്ട്,​ ​സി​താ​ങ് ​ന​ദി​യി​ൽ​ ​വീ​ണു​ ​കു​ഴ​ഞ്ഞ് ​ഒ​ഴു​ക്കി​ന് ​ഭാ​രം​ ​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു.​ ​അ​ക്ക​രെ,​​​ ​ബു​ദ്ധ​ ​കു​ന്നു​ക​ളി​ലെ​ ​പ​ഗോ​ഡ​ക​ൾ​ക്കു​ ​മീ​തെ​ ​ഒ​റ്റ​ന​ക്ഷ​ത്ര​വും​ ​തെ​ളി​യാ​തി​രു​ന്ന​ ​ആ​കാ​ശ​ത്തേ​ക്കു​ ​ക​ണ്ണു​റ​പ്പി​ച്ച് ​ക്യാ​പ്റ്റ​ൻ​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ​ ​പി​ന്നെ​യും​ ​പ​റ​ഞ്ഞു​റ​പ്പി​ച്ചു​:​ ​എ​വ​രി​തിം​ഗ് ​വി​ൽ​ ​ബി​ ​ഓ​ക്കെ.​ ​ക്യാ​പ്റ്റ​ന് ​അ​റി​യാം​;​ ​ബു​ദ്ധ​വി​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​നി​ഴ​ല​രി​കി​ൽ​ ​ജ​പ്പാ​ന്റെ​ ​ഇം​പീ​രി​യ​ൽ​ ​സൈ​ന്യം​ ​ഇ​ക്ക​ര​യ്ക്ക് ​ഉ​ന്നം​ചൂ​ണ്ടി​യി​രി​പ്പു​ണ്ട്.​ ​ട്വെ​ൽ​ത് ​ഫ്രോ​ണ്ടി​യ​ർ​ ​ഫോ​ഴ്സ് ​റ​ജി​മെ​ന്റി​ന്റെ​ ​നാ​ലാം​ ​ബ​റ്റാ​ലി​യ​ൻ.​ ​ക്യാ​പ്റ്റ​ന്റെ​ ​എ​ ​ക​മ്പ​നി​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ ​പാ​തി​യോ​ളം​ ​സൈ​നി​ക​രും​ ​കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.
1942.​ ​ര​ണ്ടാം​ ​ലോ​ക​യു​ദ്ധം.​ ​പ​ഴ​യ​ ​ബ​ർ​മ്മ​യി​ലെ​ ​സി​താ​ങി​ൽ​ ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു​ ​തു​റ​ക്കു​ന്ന​ ​കി​ഴ​ക്ക​ൻ​ ​വാ​തി​ൽ​ക്ക​ൽ​ ​ജ​പ്പാ​ൻ​ ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ​ ​ത​ക്കം​പാ​ർ​ത്തി​രി​പ്പ്.​ ​സി​താ​ങ് ​റെ​യി​ൽ​പ്പാ​ലം​ ​ത​ക​ർ​ത്ത്,​ ​ഇം​പീ​രി​യ​ൽ​ ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ​ ​വ​ഴി​യ​ട​യ്ക്കു​ക.​ ​ക്യാ​പ്റ്റ​ൻ​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്‌​ഷാ​യ്ക്കു​ ​കി​ട്ടി​യ​ ​ഓ​ർ​ഡ​ർ.​ ​പു​ല​ർ​ച്ചെ,​ ​ന​ദി​ ​ക​ട​ന്ന് ​ബു​ദ്ധ​ ​കു​ന്നു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് ​ഇ​ര​ച്ചു​ക​യ​റി​യ​ ​ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​സൈ​ന്യ​ത്തി​നു​ ​നേ​രെ​ ​ഇം​പീ​രി​യ​ൽ​ ​ആ​ർ​മി​യു​ടെ​ ​തോ​ക്കു​ക​ൾ​ ​ചോ​ര​ ​തു​പ്പി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.
തു​ട​രെ​ത്തു​ട​രെ​ ​ഒ​ൻ​പ​ത് ​വെ​ടി​മു​ഴ​ക്ക​ങ്ങ​ൾ.​ ​കു​ന്നി​ന്റെ​ ​ഉ​ച്ചി​യി​ലേ​ക്ക് ​താ​ഴ്‌​വാ​ര​ത്തു​ ​നി​ന്ന് ​തോ​ക്കു​ക​ളു​മാ​യി​ ​ഒ​ഴു​കി​ക്ക​യ​റു​ക​ ​എ​ളു​പ്പ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.​ ​ഒ​ൻ​പ​ത് ​വെ​ടി​യു​ണ്ട​ക​ൾ​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്‌​ഷാ​യു​ടെ​ ​വ​യ​റ്റി​ൽ​ ​ചോ​ര​ച്ചു​ഴി​യാ​യി.​ ​പ​ഗോ​ഡ​ക​ൾ​ക്കു​ ​താ​ഴേ​ച്ചെ​രി​വി​ലെ​ ​പു​ൽ​പ്പ​ട​ർ​പ്പി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​ചോ​ര​യു​ടെ​ ​ചെ​റു​പു​ഴ​ ​സി​താ​ങ് ​ന​ദി​യി​ലേ​ക്ക് ​ഒ​ഴു​കി.​ ​ഓ​ർ​ഡ​ർ​ലി​ ​മെ​ഹ​ർ​ ​സിം​ഗ് ​ആ​ണ് ​അ​തു​ ​ക​ണ്ട​ത്.​ ​ക്യാ​പ്റ്റ​ന്റെ​ ​ക​ണ്ണു​ക​ൾ​ ​തു​റ​ന്നി​രി​പ്പു​ണ്ട്.​ ​ചു​ണ്ട് ​അ​ന​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ട്.​ ​വാ​രി​യെ​ടു​ത്ത് ​ചു​മ​ലി​ലി​ട്ട​പ്പോ​ൾ​ ​മെ​ഹ​ർ​സിം​ഗി​ന്റെ​ ​കാ​തി​ൽ​ ​ക്യാ​പ്റ്റ​ന്റെ​ ​ശ്വാ​സം​ ​നേ​ർ​ത്ത​ ​കാ​റ്റാ​യി​:​ ​ഐ​ ​ആം​ ​ഓ​കെ,​​​ ​ഐ​ ​ആം​ ​ഓ​കെ...
ഇ​ക്ക​രെ,​​​ ​മെ​ഡി​ക്ക​ൽ​ ​ക്യാ​മ്പി​ലേ​ക്ക് ​ചു​മ​ന്നു​കൊ​ണ്ടു​ചെ​ന്ന​ ​ശ​രീ​രം​ ​ക​ണ്ട് ​ഓ​സ്ട്രേ​ലി​യ​ൻ​ ​സ​ർ​ജ​ന്റെ​ ​വി​ധി​യെ​ഴു​ത്ത്:​ ​ഒ​രു​പാ​ടു​ ​പേ​രു​ടെ​ ​മു​റി​വു​ ​തു​ന്നാ​നു​ണ്ട്.​ ​പി​ഞ്ഞി​പ്പോ​യ​ ​ഈ​ ​ശ​രീ​ര​ത്തി​നു​ ​മേ​ൽ​ ​ഇ​നി​ ​ഞാ​ൻ​ ​സ​മ​യം​ ​ചെ​ല​വാ​ക്ക​ണോ​?​​​ ​എ​ങ്കി​ലും​ ​മ​നേ​ക്‌​ഷാ​യു​ടെ​ ​ക​ൺ​പീ​ലി​ക​ൾ​ ​അ​ന​ങ്ങു​ന്ന​തു​ ​ക​ണ്ട് ​ഡോ​ക്ട​ർ​ ​ചോ​ദി​ച്ചു​:​ ​എ​ന്തു​ ​പ​റ്റി,​​​ ​ബോ​യ്?​​​ ​ക്യാ​പ്റ്റ​ൻ​ ​ക​ണ്ണു​ ​തു​റ​ന്നു​:​ ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ​ ​ഒ​രു​ ​കോ​വ​ർ​ ​ക​ഴു​ത​ ​ഒ​ന്നു​ ​ച​വി​ട്ടി​!​ ​ഡോ​ക്ട​ർ​ ​പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു.​ ​ബോ​യ്,​​​ ​ഈ​ ​വേ​ദ​ന​യി​ലും​ ​ഇ​ത്ര​യും​ ​ന​ർ​മ്മം​ ​പ​റ​യാ​നാ​വു​ന്ന​യാ​ളെ​ ​ര​ക്ഷി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല​!​ ​അ​പ്പോ​ഴും​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ​യു​ടെ​ ​ചു​ണ്ടി​ൽ​ ​ജീ​വ​ന്റെ​ ​ചെ​റു​കാ​റ്റ് ​മ​ന്ത്രി​ച്ചു​:​ ​ഐ​ ​ആം​ ​ഓ​കെ,​​​ ​ഐ​ ​ആം​ ​ഓ​കെ....
മേ​ഘ്‌​നാ​ ​ഗു​ൽ​സാ​ർ​ ​സം​വി​ധാ​നം​ ​ചെ​യ്ത​ ​സാം​ ​ബ​ഹാ​ദൂ​ർ​ ​എ​ന്ന​ ​സി​നി​മ​ ​ക​ണ്ട് ​കോ​രി​ത്ത​രി​പ്പോ​ടെ​ ​കൈ​യ​ടി​ച്ച് ​തി​യേ​റ്റ​ർ​ ​വി​ട്ടി​റ​ങ്ങു​ന്ന​ ​പ്രേ​ക്ഷ​ക​രു​ടെ​ ​നെ​ഞ്ചി​ൽ​ ​ഒ​രി​ക്ക​ൽ​ക്കൂ​ടി​ ​ആ​ ​ധീ​ര​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ​ ​വി​സ്മ​യം​ ​നി​റ​യു​ന്നു.​ ​സാം​ ​ഹോ​മു​സ്ജി​ ​ഫ്രാം​ജി​ ​ജം​ഷ​ഡ്‌​ജി​ ​മ​നേ​ക്ഷാ.​ ​ഫീ​ൽ​ഡ് ​മാ​ർ​ഷ​ൽ​ ​റാ​ങ്കി​ലേ​ക്ക് ​ഉ​യ​ർ​ത്ത​പ്പെ​ട്ട​ ​ആ​ദ്യ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​സൈ​നി​ക​ ​ഓ​ഫീ​സ​ർ.​ ​ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ​ ​ഏ​ഴാ​മ​ത് ​സൈ​നി​ക​ ​മേ​ധാ​വി​ ​(1969​ ​ജൂ​ൺ​ ​മു​ത​ൽ​ 1973​ ​ജ​നു​വ​രി​ ​വ​രെ​).​ ​അ​ഞ്ചു​ ​യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​ധീ​ര​മു​ദ്ര​ ​ചേ​ർ​ത്ത​ ​പോ​രാ​ളി.​ ​ര​ണ്ടാം​ ​ലോ​ക​യു​ദ്ധം,​ 1947​-​ ​ലെ​യും​ 1965​-​ലെ​യും​ 1971​-​ലെ​യും​ ​ഇ​ന്ത്യ​-​ ​പാ​ക് ​യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ൾ,​ ​ഇ​ന്ത്യ​-​ ​ചൈ​ന​ ​യു​ദ്ധം,​ ​ബം​ഗ്ളാ​ദേ​ശ് ​വി​ഭ​ജ​ന​ത്തി​ലെ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​യു​ദ്ധ​ ​നാ​യ​ക​ൻ...​ ​ബ​ഹു​മ​തി​ക​ളാ​യി​ ​മി​ലി​ട്ട​റി​ ​ക്രോ​സ്,​ ​പ​ദ്മ​ഭൂ​ഷ​ൺ,​ ​പ​ദ്മ​വി​ഭൂ​ഷ​ൺ,​ ​വെ​ള്ളി​ത്തി​ര​യി​ലൊ​തു​ങ്ങാ​ത്ത​ ​തി​ര​ക്ക​ഥ​യാ​ണ് ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ​ ​എ​ന്ന​ ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​ന്റെ​ ​ജീ​വി​തം.
1971.​ ​ബം​ഗ്ളാ​ദേ​ശ് ​വി​ഭ​ജ​ന​ത്തി​ന്റെ​ ​വി​ത്ത്,​​​ ​കി​ഴ​ക്ക​ൻ​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ ​കാ​ടു​ക​ളി​ൽ​ ​കി​ളി​ർ​ത്തു​ ​പൂ​ത്ത​ ​കാ​ലം.​ ​പാ​ക് ​സൈ​ന്യ​ത്തി​നെ​തി​രെ​ ​മു​ക്തി​ ​ബാ​ഹി​നി​ ​ഗ​റി​ല്ലാ​ ​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ​ ​യു​ദ്ധ​മു​റ​ക​ളെ​ ​സൈ​ന്യം​ ​നേ​രി​ട്ട​ത് ​അ​തി​ക്രൂ​ര​മാ​യി.​ ​സൈ​നി​ക​ ​ക​മാ​ൻ​ഡ​ർ​ ​കൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്ന​ ​പ്ര​സി​ഡ​ന്റ് ​യ​ഹ്യാ​ ​ഖാ​ന്റെ​ ​ഓ​പ്പ​റേ​ഷ​ൻ​ ​സെ​ർ​ച്ച് ​ലൈ​റ്റ്,​​​ ​ബം​ഗ്ളാ​ദേ​ശ് ​വി​മോ​ച​ന​ ​പോ​രാ​ളി​ക​ളു​ടെ​ ​ഒ​ളി​ത്താ​വ​ള​ങ്ങ​ൾ​ ​അ​രി​ച്ചു​പെ​റു​ക്കി.​ ​ബം​ഗാ​ളി​ ​പൗ​ര​ന്മാ​ർ,​​​ ​സ​ർ​വ​ക​ലാ​ശാല​ ​വി​ദ്യാ​ർ​ത്ഥി​ക​ൾ,​​​ ​മ​ത​ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷ​ങ്ങ​ൾ,​​​ ​ചി​ന്ത​ക​ർ....​ ​പോ​യി​ന്റ് ​ബ്ളാ​ങ്കി​ൽ​ ​മ​രി​ച്ചു​വീ​ണ​ ​ധീ​ര​യോ​ദ്ധാ​ക്ക​ൾ.​ ​ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് ​സ്ത്രീ​ക​ൾ​ക്കു​ ​മേ​ൽ​ ​പാ​ക് ​സൈ​നി​ക​ർ​ ​വേ​ട്ട​നാ​യ്ക്ക​ളാ​യി.​ ​യു​വ​തി​ക​ളെ​ ​പ​ര​സ്യ​മാ​യി​ ​പൂ​ർ​ണ​ ​ന​ഗ്ന​രാ​ക്കി​ ​ന​ട​ത്തി.​ ​വം​ശ​ഹ​ത്യ​യു​ടെ​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​ക്രൂ​ര​മാ​യ​ ​അ​ദ്ധ്യാ​യ​ങ്ങ​ൾ.
പാ​ക് ​അ​തി​ർ​ത്തി​ ​ക​ട​ന്ന് ​ല​ക്ഷ​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് ​അ​ഭ​യാ​ർ​ത്ഥി​ക​ൾ​ ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ,​​​ ​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ​ൻ​ ​ബം​ഗാ​ളി​ലേ​ക്ക് ​ഒ​ഴു​കി.​ ​ഇ​ന്ത്യ​യ്ക്കു​ ​താ​ങ്ങാ​നാ​വാ​ത്ത​ ​ആ​ ​അ​ഭ​യാ​ർ​ത്ഥി​ ​പ്ര​വാ​ഹ​ത്തി​ന് ​അ​ണ​കെ​ട്ടാ​ൻ​ ​പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​ ​ഇ​ന്ദി​രാ​ഗാ​ന്ധി​ക്കു​ ​മു​ന്നി​ൽ​ ​ഒ​രു​ ​വ​ഴി​യേ​ ​ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ.​ ​ബം​ഗ്ളാ​ദേ​ശ് ​വി​മോ​ച​ന​ത്തെ​ ​പി​ന്തു​ണ​ച്ച്,​​​ ​പാ​ക് ​സൈ​ന്യ​ത്തി​നെ​തി​രെ​ ​യു​ദ്ധം​ ​പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ക.​ ​ക്യാ​ബി​ന​റ്റ് ​യോ​ഗ​ത്തി​നി​ട​യി​ലേ​ക്ക് ​ഇ​ന്ദി​ര,​​​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷയെ​ ​വി​ളി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി​:​ ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന് ​ത​യ്യാ​റാ​ണോ​?​
അ​ല്ല!
എ​ന്തു​കൊ​ണ്ട്?​
മ​നേക്ഷാ ​കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ​അ​ക്ക​മി​ട്ടു.​ ​ഇ​ൻ​ഫ​ൻ​ട്രി​ ​ഡി​വി​ഷ​നു​ക​ൾ​ ​പ​ല​തും​ ​മ​റ്റു​ ​പ​ല​യി​ട​ത്തും​ ​വി​ന്യ​സി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.​ ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​ ​പോ​കാ​വു​ന്ന​ ​അ​വ​സ്ഥ​യി​ൽ​ ​പ​ന്ത്ര​ണ്ടു​ ​ടാ​ങ്കു​ക​ളേ​ ​കൈ​വ​ശ​മു​ള്ളൂ.​ ​അ​വ​ ​കൊ​ണ്ടു​പോ​കാ​ൻ​ ​ത​ന്നെ​ ​റെ​യി​ൽ​ ​ക്യാ​രി​യേ​ജു​ക​ൾ​ ​കി​ട്ടാ​നി​ല്ല.​ ​കൊ​യ്ത്തു​സ​മ​യ​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട് ​ഗു​ഡ്സ് ​വാ​ഗ​ണു​ക​ളെ​ല്ലാം​ ​ധാ​ന്യ​ക്ക​ട​ത്തി​ന്റെ​ ​തി​ര​ക്കി​ൽ.​ ​ത​ന്നെ​യ​ല്ല,​​​ ​മ​ഴ​ക്കാ​ലം​ ​അ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു.​ ​ഹി​മാ​ല​യ​ൻ​ ​നി​ര​ക​ളി​ൽ​ ​വി​ള്ള​ൽ​ ​വീ​ണ് ​വെ​ള്ള​പ്പൊ​ക്ക​വും​ ​മ​ല​യി​ടി​ച്ചി​ലും​ ​തീ​ർ​ച്ച.​ ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന് ​അ​നു​കൂ​ല​മാ​യി​ ​ഒ​രു​ ​ഘ​ട​കം​ ​പോ​ലും​ ​പ​റ​യാ​നി​ല്ല​!​ ​പ​ക്ഷേ,​​​ ​യു​ദ്ധം​ ​എ​ന്ന​ ​ഏ​ക​തീ​രു​മാ​ന​ത്തി​ൽ​ ​കാ​ബി​ന​റ്റ് ​പി​രി​ഞ്ഞു.
മീ​റ്റിം​ഗ് ​റൂ​മി​ൽ​ ​പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യും​ ​സൈ​നി​ക​ ​മേ​ധാ​വി​യും​ ​മാ​ത്രം.​ ​ഇ​ന്ദി​ര​ ​ചോ​ദി​ച്ചു​:​ ​സാം​ ​കി​ഴ​ക്ക​ൻ​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലേ​ക്ക് ​എ​പ്പോ​ൾ​ ​പു​റ​പ്പെ​ടും​?​​​ ​ഒ​രു​ ​ഞൊ​ടി​പോ​ലും​ ​ആ​ലോ​ചി​ക്കാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല,​​​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ​യ്ക്ക്:​ ​ഞാ​ൻ​ ​ഇ​പ്പോ​ൾ​ ​രാ​ജി​ക്ക​ത്തു​ ​ന​ൽ​ക​ണോ,​​​ ​അ​തോ​ ​രാ​വി​ലെ​ ​മ​തി​യോ​?​
എ​നി​ക്കു​ ​മു​ന്നി​ൽ​ ​മാ​ർ​ഗം​ ​വേ​റെ​യി​ല്ല​ ​സാം​-​ ​ഇ​ന്ദി​ര​യു​ടെ​ ​നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യ്ക്കു​ ​മു​ന്നി​ലേ​ക്ക്,​​​ ​മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു​ ​നി​ന്ന് ​ഒ​രു​ ​ഡ​യ​റി​യു​ടെ​ ​താ​ൾ​ ​വ​ലി​ച്ചു​കീ​റി​യെ​ടു​ത്ത് ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ ഒ​രു​ ​തീ​യ​തി​ ​എ​ഴു​തി​നീ​ട്ടി.​ ​യു​ദ്ധം​ ​ത​ന്നെ​യാ​ണ് ​തീ​രു​മാ​ന​മെ​ങ്കി​ൽ​ ​അ​ത്,​​​ ​ഈ​ ​തീ​യ​തി​യി​ൽ​ ​തു​ട​ങ്ങാം​;​ ​വി​ജ​യം​ ​‍​ഞാ​ൻ​ ​ഉ​റ​പ്പു​ത​രാം​!​ ​ഇ​ന്ദി​ര​യ്ക്കു​ ​മു​ന്നി​ൽ​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​ന്റെ​ ​ഭൂ​പ​ടം​ ​നി​വ​ർ​ന്നു.​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ ​ ​കി​ഴ​ക്ക​ൻ​ ​കാ​ടു​ക​ൾ​ക്കു​ ​മീ​തെ​ ​ചു​വ​ന്ന​ ​വൃ​ത്തം​ ​വ​ര​ച്ചു​:​ ​ഇ​താ​ണ് ​മു​ക്തി​ ​ബാ​ഹി​നി​യു​ടെ​ ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​കേ​ന്ദ്രം.​ ​പാ​ക് ​സൈ​നി​ക​ർ​ക്കു​ ​നേ​രെ​ ​പോ​രാ​ടാ​ൻ​ ​അ​വ​രെ​ ​പ​രി​ശീ​ലി​പ്പി​ക്ക​ണം.​ ​സൈ​നി​ക​ ​മു​റ​ക​ൾ​ ​അ​ഭ്യ​സി​പ്പി​ക്ക​ണം.
വ​ട​ക്ക​ൻ​ ​മേ​ഖ​ല​യി​ൽ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​വ്യോ​മ​സേ​നാ​ ​താ​വ​ള​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ ​മീ​തെ​ ​പാ​ക് ​വി​മാ​ന​ങ്ങ​ൾ​ ​ആ​ക്ര​മ​ണം​ ​തു​ട​ങ്ങി.​ ​ആ​ ​ഒ​രൊ​റ്റ​ ​ദി​വ​സം​ ​മ​നേ​ക്‌​ഷാ​യ്ക്ക് ​ത​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടേ​താ​യി​രു​ന്നു.​ ​അ​ന്നു​ ​വൈ​കി​ട്ട് ​പാ​കി​സ്ഥാ​നു​ ​നേ​രെ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​പ്ര​ത്യാ​ക്ര​മ​ണം.​ ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ​ ​നാ​ലാം​ ​നാ​ൾ,​​​ 1971​ ​ഡി​സം​ബ​ർ​ ​ഒ​ൻ​പ​തി​ന് ​പാ​ക് ​സൈ​നി​ക​ർ​ക്കാ​യി​ ​മ​നേ​ക്ഷാ​യു​ടെ​ ​റേ​ഡി​യോ​ ​സ​ന്ദേ​ശം​:​ ​നി​ങ്ങ​ളെ​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​സേ​ന​ ​വ​ള​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു.​ ​നി​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​വ്യോ​മസേ​ന​ ​ത​രി​പ്പ​ണ​മാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു.​ ​ചി​റ്റ​ഗോ​ങ്,​​​ ​ച​ൽ​ന,​​​ ​മാം​ഗ്ള....​ ​എ​ല്ലാ​ ​തു​റ​മ​ഖ​ങ്ങ​ളും​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​സേ​ന​യു​ടെ​ ​അ​ധീ​ന​ത​യി​ലാ​ണ്.​ ​നി​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ​സ്വ​ന്തം​ ​വീ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു​ ​മ​ട​ങ്ങി,​​​ ​കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ​ ​കാ​ണ​ണ്ടേ​?​​​ ​ആ​യു​ധം​വ​ച്ച് ​കീ​ഴ​ട​ങ്ങു​ക.​ ​സൈ​നി​ക​ർ​ക്കു​ ​ചേ​ർ​ന്ന​ ​മ​ര്യാ​ദ​ ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​നി​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ ​പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാം!
മ​നേ​ക്ഷാ​യു​ടെ​ ​ക​ടു​പ്പ​ത്തി​നു​ ​മു​ന്നി​ൽ​ ​പാ​കി​സ്ഥാ​ൻ​ ​നാ​ണം​കെ​ട്ട് ​കീ​ഴ​ട​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.​ ​പാ​ക് ​സൈ​നി​ക​ ​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക​ ​കീ​ഴ​ട​ങ്ങ​ൽ​ ​വേ​ള​യി​ൽ​ ​അ​വി​ടേ​ക്കും ​ ​പു​റ​പ്പെ​ട്ട​ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ​ ​സൈ​നി​ക​രോ​ട് ​മ​നേക്ഷാ ​പ​റ​ഞ്ഞു​:​ ​അ​വി​ടെ​ ​ഒ​രു​ ​ബീ​ഗ​ത്തെ​ ​(​മു​സ്ളിം​ ​സ്ത്രീ​)​​​ ​കാ​ണു​മ്പോ​ൾ​ ​നി​ങ്ങ​ൾ​ ​കൈ​ക​ൾ​ ​പോ​ക്ക​റ്റി​ലാ​ക്കി​ ​സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ക.​ ​എ​ന്നി​ട്ടും​ ​കൈ​ക​ൾ​ ​ത​രി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ,​​​ ​സാം​ ​എ​ന്ന​ ​പേ​ര് ​ഓ​ർ​മ്മി​ക്കു​ക​!​ ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ലെ​ ​അ​ച്ച​ട​ക്കം​-​ ​സാ​മി​ന് ​നി​ർ​ബ​ന്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു​ ​അ​ത്.
ഫ്ളാ​ഷ്ബാ​ക്ക്.​ 1957.​ ​ബ്രി​ഗേ​ഡി​യ​ർ​ ​ആ​യി​ ​സ്ഥാ​ന​ക്ക​യ​റ്റം​ ​കി​ട്ടി​യ​ ​മ​നേക്ഷാ​യ്ക്ക് ​ല​ണ്ട​നി​ലെ​ ​ഇം​പീ​രി​യ​ൽ​ ​ഡി​ഫ​ൻ​സ് ​കോ​ളേ​ജി​ൽ​ ​ഒ​രു​ ​വ​ർ​ഷ​ത്തെ​ ​ഉ​ന്ന​ത​ ​പ​രി​ശീ​ല​നം.​ ​തി​രി​കെ​ ​വ​ന്ന് ​മേ​ജ​ർ​ ​ജ​ന​റ​ൽ​ ​റാ​ങ്കി​ൽ,​​​ 26​-ാം​ ​ഇ​ൻ​ഫ​ൻ​ട്രി​ ​ഡി​വി​ഷ​ന്റെ​ ​ക​മാ​ൻ​ഡിം​ഗ് ​ജ​ന​റ​ൽ​ ​ഓ​ഫീ​സ​ർ​ ​ആ​യി​ ​ചു​മ​ത​ല​യേ​റ്റു.​ ​കെ.​എ​സ്.​ ​തി​മ്മ​യ്യ​ ​സൈ​നി​ക​ ​മേ​ധാ​വി.​ ​പ്ര​തി​രോ​ധ​ ​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന​ ​വി.​കെ.​ ​കൃ​ഷ്ണ​മേ​നോ​ൻ​ ​മ​നേ​ക്ഷായോ​ട് ​ചോ​ദി​ച്ചു​:​ ​താ​ങ്ക​ളു​ടെ​ ​ചീ​ഫി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് ​എ​ന്താ​ണ് ​അ​ഭി​പ്രാ​യം​?​
മ​നേ​ക്ഷായു​ടെ​ ​മ​റു​പ​ടി​ക്ക് ​മൂ​ർ​ച്ച​ ​കൂ​ടു​ത​ലാ​യി​രു​ന്നു​:​ ​മി​സ്റ്റ​ർ​ ​മി​നി​സ്റ്റ​ർ,​​​ ​എ​ന്റെ​ ​മേ​ധാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ച് ​ഞാ​ൻ​ ​എ​ന്നോ​ടു​ത​ന്നെ​ ​അ​ഭി​പ്രാ​യം​ ​ചോ​ദി​ക്കു​ക​യി​ല്ല.​ ​കാ​ര​ണം,​​​ ​അ​ദ്ദേ​ഹം​ ​എ​ന്റെ​ ​ചീ​ഫ് ​ആ​ണ്.​നാ​ളെ​ ​എ​ന്റെ​ ​ബ്രി​ഗേ​ഡി​യ​ർ​മാ​രോ​ടും​ ​കേ​ണ​ൽ​മാ​രോ​ടും​ ​നി​ങ്ങ​ൾ​ ​എ​ന്നെ​ക്കു​റി​ച്ച് ​ഇ​തേ​ ​ചോ​ദ്യം​ ​ചോ​ദി​ക്കും.​ ​സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ​ ​അ​ച്ച​ട​ക്കം​ ​ന​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ത്താ​ൻ​ ​ഈ​യൊ​രു​ ​ചോ​ദ്യം​ ​മ​തി.​ ​മേ​ലി​ൽ​ ​ആ​വ​ർ​ത്തി​ക്ക​രു​ത്!​ ​ആ​ ​താ​ക്കീ​തി​നു​ ​മു​ന്നി​ൽ​ ​കൃ​ഷ്ണ​മേ​നോ​ൻ​ ​എ​ന്ന​ ​സൂ​ര്യ​ൻ​ ​അ​സ്ത​മി​ച്ചു!

സൈ​നി​ക​ ​സേ​വ​നം,​
അ​ച്ഛ​നോ​ട് ​പ്ര​തി​കാ​രം

സൈ​നി​ക​ ​സേ​വ​നം​ ​ഹൃ​ദ​യ​സ്പ​ന്ദ​ന​മാ​ക്കി​യ​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ ​പ​ക്ഷേ,​​​ ​ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ചെ​ത്തി​യ​ ​ഇ​ട​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല​ ​അ​ത്.​ ​അ​ച്ഛ​ൻ​ ​ഹോ​ർ​മി​സ് ​മ​നേ​ക്ഷായെ​പ്പോ​ലെ​ ​ഡോ​ക്ട​ർ​ ​ആ​കാ​നാ​യി​രു​ന്നു​ ​സാ​മി​നും​ ​ആ​ഗ്ര​ഹം.​ ​പ​തി​നേ​ഴാം​ ​വ​യ​സി​ൽ,​ ​സീ​നി​യ​ർ​ ​കേം​ബ്രി​ഡ്ജ് ​സ​ർ​ട്ടി​ഫി​ക്ക​റ്റു​മാ​യി​ ​അ​ച്ഛ​നു​ ​മു​ന്നി​ൽ​ ​ചെ​ന്നു​നി​ന്ന് ​സാം​ ​പ​റ​ഞ്ഞു​:​ ​മെ​ഡി​സി​ൻ​ ​പ​ഠി​ക്കാ​ൻ​ ​എ​നി​ക്ക് ​ല​ണ്ട​നി​ൽ​ ​പോ​ക​ണം​!​ ​അ​ച്ഛ​ന്റെ​ ​മ​റു​പ​ടി​ ​പെ​ട്ടെ​ന്ന​യി​രു​ന്നു​:​ ​വേ​ണ്ട​!​ ​കാ​ര​ണം​ ​ന​മ്പ​ർ​ ​വ​ൺ​:​ ​നി​ന​ക്ക് ​വി​ദേ​ശ​ത്തു​ ​പ​ഠി​ക്കാ​ൻ​ ​പ്രാ​യ​മാ​യി​ട്ടി​ല്ല.​ ​കാ​ര​ണം​ ​ന​മ്പ​ർ​ ​ടു​:​ ​നി​ന്റെ​ ​ജ്യേ​ഷ്ഠ​ന്മാ​ർ​ ​ര​ണ്ടു​പേ​ർ​ ​ല​ണ്ട​നി​ൽ​ ​എ​ൻ​ജി​നി​യ​റിം​ഗി​നു​ ​പ​ഠി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.​ ​നി​ന്നെ​ക്കൂ​ടി​ ​വി​ദേ​ശ​ത്ത​യ​ച്ച് ​പ​ഠി​പ്പി​ക്കാ​ൻ​ ​ത​ത്കാ​ലം​ ​എ​നി​ക്കു​ ​ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ണ്ട്.​ ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ ​അ​മൃ​ത്സ​റി​ലെ​ ​ഹി​ന്ദു​ ​കോ​ളേ​ജി​ൽ​ ​സ​യ​ൻ​സ് ​ബി​രു​ദ​ത്തി​നു​ ​ചേ​ർ​ന്നു.​ ​ഫൈ​ന​ൽ​ ​ഇ​യ​ർ​ ​പ​രീ​ക്ഷ​യു​ടെ​ ​റി​സ​ൾ​ട്ട് ​വ​ന്ന​പ്പോ​ൾ​ ​പാ​സ്;​ ​വെ​റും​ ​മൂ​ന്നാം​ ​ക്ളാ​സി​ൽ!
ഡി​ഗ്രി​ക്ക് ​ഉ​യ​ർ​ന്ന​ ​മാ​ർ​ക്ക് ​നേ​ടാ​തെ​ ​അ​ച്ഛ​നെ​ ​തോ​ൽ​പ്പി​ക്കാ​നി​റ​ങ്ങി​യ​ ​സാം,​​​ ​പ്ര​തി​കാ​ര​ത്തി​ന് ​അ​തി​നേ​ക്കാ​ൾ​ ​ന​ല്ലൊ​രു​ ​വ​ഴി​ ​പെ​ട്ടെ​ന്ന് ​ക​ണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു​!1931​-​ൽ​ ​തു​ട​ങ്ങി​യ​ ​മി​ലി​ട്ട​റി​ ​കോ​ളേ​ജ് ​ക​മ്മി​റ്റി,​​​ ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ​ ​മി​ലി​ട്ട​റി​ ​അ​ക്കാ​ഡ​മി​ ​തു​ട​ങ്ങാ​ൻ​ ​ശു​പാ​ർ​ശ​ ​ചെ​യ്ത​ ​സ​മ​യം.​ ​മൂ​ന്നു​ ​വ​ർ​ഷ​ത്തെ​ ​ഓ​ഫീ​സ​ർ​ ​പ​രി​ശീ​ല​ന​ ​കോ​ഴ്സി​ലേ​ക്ക് ​പ​ബ്ളി​ക് ​സ​ർ​വീ​സ് ​ക​മ്മി​ഷ​ൻ​ ​വ​ഴി​ ​തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ്.​ തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത​ ​വ​ർ​ഷം​ ​പ​രീ​ക്ഷ.​ ​ക​ഠി​ന​ ​പ​രീ​ക്ഷ​യി​ൽ​ ​സെ​ല​ക്‌​ഷ​ൻ​ ​കി​ട്ടി​യ​ ​പ​തി​ന​ഞ്ചു​ ​പേ​രി​ൽ​ ​ആ​റാം​ ​സ്ഥാ​ന​ക്കാ​ര​ന്റെ​ ​പേ​ര് ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ​ ​എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു​!​ ​പ​രി​ശീ​ല​ന​കാ​ലം​ ​ക​ഴി​ഞ്ഞ് ​സെ​ക്ക​ൻ​ഡ് ​ല​ഫ്റ്റ​ന​ന്റ് ​ആ​യി​ ​നി​യ​മ​നം.​ ​അ​വി​ടെ​ ​നി​ന്നാ​ണ് ​സാം​ ​മ​നേ​ക്ഷാ ​ ​ചീ​ഫ് ​ഒ​ഫ് ​ആ​ർ​മി​ ​സ്റ്റാ​ഫ് ​
വ​രെ​യു​ള്ള​ ​പ​ട​വു​ക​ൾ​ ​ച​വി​ട്ടി​​
ക്ക​യ​റി​യ​ത്.