നേ​പ്പാ​ളി​ലെ​ മു​ക്തി​നാ​ഥ് ​ക്ഷേ​ത്ര​ ​യാ​ത്ര​പോ​ലും​ ​ഒ​രു​ ​അ​നു​ഭ​വം. ​ഹി​മ​ശി​ര​സു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് ​മി​ഴി​യു​റ​പ്പി​ച്ച​ ​ബു​ദ്ധ​പ്ര​തിമ​യും​ 108​ ​ഋ​ഷ​ഭ​മു​ഖ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​ ​പ​തി​ക്കു​ന്ന​ ​കാ​ളി​ ​ഗ​ണ്ഡ​കി​ ​ന​ദി​യി​ലെ​ ​പു​ണ്യ​തീ​ർ​ത്ഥ​വു​മൊ​ക്കെ​ചേർ​ന്ന് ​മ​റ​ക്കാ​ത്ത​ ​യാ​ത്രാ​നു​ഭ​വം​ ​ന​ല്കു​ന്ന​ മു​ക്തി​നാ​ഥി​ലേ​ക്ക്...

യാ​ത്ര​യ്ക്കാ​യി​ ​നേ​പ്പാ​ളി​ലെ​ ​മു​ക്തി​നാ​ഥ് ​തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​മ്പോ​ൾ​ ​മ​ന​സി​ൽ​ ​മ​ര​ണം​ ​മ​ണ​ക്കു​ന്ന​ ​വ​ഴി​ക​ളും​ ​മ​ഞ്ഞു​പെ​യ്യു​ന്ന​ ​മ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​ലോ​ക​ത്തെ​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​അ​പ​ക​ടം​പി​ടി​ച്ച​ ​സാ​ഹ​സി​ക​ ​ബ​സ് ​റൂ​ട്ടു​ക​ളി​ൽ​ ​ഇ​ടം​ ​പി​ടി​ച്ച​താ​ണ് ​നേ​പ്പാ​ളി​ലെ​ ​പൊ​ഖ​റ​യി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​മു​ക്തി​നാ​ഥി​ലേ​ക്കു​ള്ള​ ​പാ​ത​!​ ​പൊ​ഖ​റ​യി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​ഒ​രു​ ​പ​ക​ലി​ന്റെ​ ​യാ​ത്ര​യു​ണ്ട്,​​​ ​മു​ക്തി​നാ​ഥി​ലേ​ക്ക്.​ ​ബ​സ് ​ഓ​ടി​ത്തു​ട​ങ്ങു​മ്പോ​ൾ​ ​ഞ​ങ്ങ​ൾ​ ​കു​റ​ച്ചു​പേ​ർ​ ​മാ​ത്ര​മേ​ ​യാ​ത്ര​ക്കാ​രാ​യി​ ​ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ.​ ​പി​ന്നീ​ട് ​ഓ​രോ​ ​സ്റ്റോ​പ്പു​ക​ളി​ൽ​ ​നി​ന്നാ​യി​ ​ആ​ളു​ക​ളും​ ​അ​തി​ലേ​റെ​ ​വ​സ്തു​വ​ക​ക​ളു​മാ​യി​ ​ബ​സ് ​നി​റ​ഞ്ഞു.
പ​ച്ച​ക്ക​റി​ക​ൾ,​ ​പ​ല​ച​ര​ക്കു​ക​ൾ,​ ​മ​ര​ത്ത​ടി​ക​ൾ,​ ​ക​മ്പി​ക​ൾ,​ ​അ​ക​ത്ത് ​എ​ന്താ​ണെ​ന്ന​റി​യാ​ത്ത​ ​വ​ലി​യ​ ​കെ​ട്ടു​ക​ൾ,​ ​കോ​ഴി​ക്കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ള​ട​ങ്ങി​യ​ ​പെ​ട്ടി​ക​ൾ....​ ​അ​ങ്ങ​നെ​ ​പ​ല​തും.​ ​ചാ​യ​ ​കു​ടി​ക്കാ​നും​ ​മ​റ്റു​മാ​യി​ ​ബ​സി​നു​ ​പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങ​ണ​മെ​ങ്കി​ൽ​ ​ഈ​ ​ല​ഗേ​ജു​ക​ൾ​ക്കു​ ​മു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​ ​ചാ​ടി​ ​മ​റി​യ​ണം.​ ​ബ​സി​ന്റെ​ ​പ​കു​തി​യോ​ളം​ ​ഉ​യ​ര​ത്തി​ൽ,​​​അ​തി​ന്റെ​ ​മു​ക​ൾ​ഭാ​ഗ​ത്തും​ ​ല​ഗേ​ജു​ണ്ട്.​ ​ന​ഗ​ര​വും​ ​ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളും​ ​പി​ന്നി​ട്ട് ​ബ​സ് ​പോ​വു​മ്പോ​ൾ​ ​ഇ​തി​ലെ​ന്താ​ ​ഇ​ത്ര​ ​സാ​ഹ​സി​ക​ത​ ​എ​ന്നാ​ണ് ​ആ​ദ്യം​ ​തോ​ന്നി​യ​ത്.​ ​ഉ​ച്ച​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്ക് ​ത​ണു​പ്പ് ​കൂ​ടി,​ ​പ്ര​കൃ​തി​ ​മാ​റി​ത്തു​ട​ങ്ങി.​ ​ഭം​ഗി​യു​ള്ള​ ​നീ​ല​പ്പു​ഴ​യും​ ​ക​രി​ങ്ക​ല്ലു​പോ​ലെ​ ​ഉ​റ​പ്പു​ള്ള​ ​വ​ലി​യ​ ​മ​ല​ക​ളും​ ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു.

റോ​ഡു​ക​ൾ​ ​ഇ​ല്ലാ​താ​യി​രു​ന്നു.​ ​ക​ഷ്ടി​ച്ച് ​ഒ​രു​ ​ബ​സി​നു​ ​മാ​ത്രം​ ​പോ​കാ​ൻ​ ​പ​റ്റു​ന്ന​ ​ചെ​റു​പാ​ത.​ ​ഒ​രു​ ​വ​ശം​ ​ഗ​ർ​ത്ത​വും​ ​മ​റു​വ​ശ​ത്ത് ​റോ​ഡി​ലേ​ക്ക് ​ത​ള്ളി​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​ ​പാ​റ​യും.​ ​ഇ​തി​നി​ട​യി​ലൂ​ടെ​ ​ബ​സ് ​നീ​ങ്ങു​മ്പോ​ൾ​ ​ഉ​ള്ളി​ലൊ​രു​ ​ഭ​യ​വും​ ​അ​തി​ലു​പ​രി​ ​സ​ന്തോ​ഷ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​എ​ല്ലാ​വ​രും​ ​തി​​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്ന​ ​വ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ​യ​ല്ല​ല്ലോ​ ​ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​യാ​ത്ര​!​ ​ലോ​ക​ത്തെ​ ​പ്ര​മു​ഖ​ ​ട്ര​ക്കിം​ഗ് ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യ​ ​അ​ന്ന​പൂ​ർ​ണ​ ​ബേ​സ് ​ക്യാ​പി​ലേ​ക്കും​ ​ഇ​തു​വ​ഴി​ ​ത​ന്നെ​യാ​ണ് ​പോ​വു​ന്ന​ത്.​ ​ഇ​ട​യ്ക്കാ​യി​ ​പൂ​ത്തു​കി​ട​ക്കു​ന്ന​ ​ഓ​റ​ഞ്ചു​തോ​ട്ട​ങ്ങ​ളും​ ​മ​ഞ്ഞു​മ​ല​ക​ളും​ ​മ​നം​ ​ക​വ​രും.

നേ​പ്പാ​ളി​ലെ​ ​മു​സ്താംഗ് ​ജി​ല്ല​യി​ലാ​ണ് ​മു​ക്തി​നാ​ഥ് ​ക്ഷേ​ത്രം.​ ​മു​സ്താംഗ് ​ജി​ല്ല​യെ​ ​ലോ​വ​ർ​ ​മു​സ്താംഗ് ​എ​ന്നും​ ​അ​പ്പ​ർ​ ​മു​സ്താംഗ് ​എ​ന്നും​ ​ര​ണ്ടാ​യി​ ​തി​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.​ ​അ​പ്പ​ർ​ ​മു​സ്താംഗി​ലാ​ണ് ​എ​വ​റ​സ്റ്റ്.​ ​ലോ​വ​ർ​ ​മു​സ്താംഗി​ൽ​ ​മു​ക്തി​നാ​ഥ്.​ ​ഇ​വി​ടേ​ക്ക് ​പ്ര​വേ​ശ​നം​ ​ല​ഭി​ക്കാ​ൻ​ ​ഒ​രാ​ൾ​ക്ക് 1000​ ​രൂ​പ​യു​ടെ​ ​പെ​ർ​മി​റ്റ് ​ആ​വ​ശ്യ​മാ​ണ്.​ ​വ​ഴി​യി​ലൊ​രു​ ​ഓ​ഫീ​സു​ണ്ട്,​ ​അ​വി​ടെ​ ​പ​ണ​മ​ട​ച്ച് ​പെ​ർ​മി​റ്റ് ​എ​ടു​ക്കാം.​ ​അ​പ്പ​ർ​ ​മു​സ്താംഗി​​ലേ​ക്കാ​ണെ​ങ്കി​ൽ​ ​സ്പെ​ഷ്യ​ൽ​ ​പെ​ർ​മി​റ്റ് ​വേ​ണം.​ ​മു​ക്തി​നാ​ഥി​ൽ​ ​ബ​സി​റ​ങ്ങി​ ​കു​റ​ച്ച് ​ന​ട​ന്നും​ ​പ​ടി​ക​ൾ​ ​ക​യ​റി​യും​ ​വേ​ണം​ ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ലെ​ത്താ​ൻ.​ ​ന​ട​ക്കു​ന്ന​ ​വ​ഴി​യി​ലൊ​ക്കെ​ ​ചെ​റി​യ​ ​വി​ല്പ​ന​ ​സ്റ്റാ​ളു​ക​ളും​ ​ഭ​ക്ഷ​ണ​ ​ശാ​ല​ക​ളു​മു​ണ്ട്.

പ​ടി​ക​ളി​ൽ​ ​ഇ​ട​യ്ക്കാ​യി​ ​മ​ണി​ക​ൾ​ ​തൂ​ക്കി​യി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.​ ​വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ​ ​മ​ണി​യ​ടി​ച്ച് ​പ്രാ​ർ​ത്ഥ​ന​ക​ൾ​ ​ചൊ​ല്ലി​യാ​ണ് ​ഓ​രോ​ ​പ​ട​വും​ ​ക​യ​റു​ന്ന​ത്.​ ​പ​ടി​ക്കെ​ട്ടു​ക​ൾ​ ​ക​യ​റാ​ൻ​ ​ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ള്ള​വ​ർ​ക്ക് ​കു​തി​ര​ ​സ​വാ​രി​യു​ണ്ട്.​ ​പ​ണം​ ​കൊ​ടു​ത്താ​ൽ​ ​ക​സേ​ര​യി​ൽ​ ​നാ​ലു​പേ​ർ​ ​ചേ​ർ​ന്ന് ​എ​ടു​ത്തു​ ​കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ക​യും​ ​ചെ​യ്യും.​ ​പ​ടി​ക​ൾ​ ​ക​ട​ന്നു​പോ​വു​ന്ന​തി​ന്റെ​ ​ഒ​രു​വ​ശ​ത്താ​യി​ ​ഹെ​ലി​പാ​ഡു​ണ്ട്.​ ​അ​ത്യാ​വ​ശ്യ​ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​വ​ന്നി​റ​ങ്ങാം.

മു​ക്തി​നാ​ഥ് ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ​ ​വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​ ​പ​ഗോ​ഡ​ ​ശൈ​ലി​യി​ലാ​ണ്.​ ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​നു​ ​പി​ന്നി​ലെ​ ​ഭി​ത്തി​യി​ൽ​ 108​ ​കാ​ള​ ​മു​ഖ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​ ​വെ​ള്ളം​ ​താ​ഴേ​ക്കു​ ​പ​തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.​ ​ഈ​ ​വെ​ള്ളം​ ​കാ​ളി​ ​ഗ​ണ്ഡ​കി​ ​ന​ദി​യി​ൽ​ ​നി​ന്നാ​ണ് ​വ​രു​ന്ന​ത്.​ ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​നു​ ​മു​ന്നി​ലാ​യി​ ​ചെ​റി​യ​ ​ര​ണ്ട് ​കു​ള​ങ്ങ​ൾ.​ ​മൈ​ന​സ് ​ഡി​ഗ്രി​ ​ത​ണു​പ്പി​ലും​ ​മോ​ക്ഷ​പ്രാ​പ്തി​ക്കാ​യി​ ​വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ​ ​ഈ​ ​കു​ള​ത്തി​ൽ​ ​കു​ളി​ക്കും.​ ​തോ​റോ​ങ് ​ലാ​ ​പ​ർ​വ​ത​നി​ര​യു​ടെ​ ​താ​ഴ്വ​ര​യി​ൽ​ ​സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന​ ​ക്ഷേ​ത്രം​ ​സ​മു​ദ്ര​നി​ര​പ്പി​ൽ​ ​നി​ന്ന് 3800​ ​മീ​റ്റ​ർ​ ​ഉ​യ​ര​ത്തി​ലാ​ണ്.​ ​ലോ​ക​ത്തി​ലെ​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​ഉ​യ​രം​ ​കൂ​ടി​യ​ ​ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്ന്!

മു​ക്തി​നാ​ഥ് ​എ​ന്ന​ ​പേ​രി​ന് ​മോ​ക്ഷ​ക​ർ​ത്താ​വ് ​എ​ന്ന് ​അ​ർ​ത്ഥം.​ ​മു​ക്തി​ ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തെ​ ​മു​ക്തി​ ​ധാം​ ​എ​ന്നും​ ​വി​ളി​ക്കും.​ ​മോ​ക്ഷ​പ്രാ​പ്തി​ക്കു​ള്ള​ ​സ്ഥ​ല​മാ​ണ് ​മു​ക്തി​നാ​ഥ് ​എ​ന്നാ​ണ് ​വി​ശ്വാ​സം.​ ​അ​താ​യ​ത് ​ജ​ന​ന,​​​ ​പു​ന​ർ​ജ​ന്മ​ ​ച​ക്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​നി​ന്നു​ള്ള​ ​മോ​ച​നം.​ ​ബു​ദ്ധ​മ​ത​ർ​ക്കും​ ​ഹി​ന്ദു​മ​ത​വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ​ക്കും​ ​ഒ​രു​പോ​ലെ​ ​പ​വി​ത്ര​മാ​ണ് ​മു​ക്തി​നാ​ഥ് ​ക്ഷേ​ത്രം.​ ​ടി​ബ​റ്റ​ൻ​ ​ബു​ദ്ധ​മ​ത​ ​സ്ഥാ​പ​ക​നാ​യ​ ​പ​ദ്മ​സം​ഭ​വ​ ​ടി​ബ​റ്റി​ലേ​ക്കു​ള്ള​ ​യാ​ത്ര​യ്ക്കി​ടെ​ ​ധ്യാ​ന​നി​ര​ത​നാ​യി​ ​സ​മ​യം​ ​ചി​ല​വ​ഴി​ച്ച​ ​സ്ഥ​ല​മാ​ണി​തെ​ന്ന് ​ടി​ബ​റ്റ​ൻ​ ​ബു​ദ്ധ​മ​ത​ക്കാ​ർ​ ​വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു.​ ​വി​ഷ്ണു​പു​രാ​ണ​ത്തി​ൽ​ ​ഈ​ ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ​പ​രാ​മ​ർ​ശി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

വൈ​ഷ്ണ​വ​ ​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​മ​നു​സ​രി​ച്ച് ​മു​ക്തി​നാ​ഥ്,​​​ 108​ ​ദി​വ്യ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​ഒ​ന്നാ​ണ്.​ ​മ​ഹാ​വി​ഷ്ണു​വി​നെ​ ​ആ​രാ​ധി​ക്കു​ന്ന​ ​പു​ണ്യ​സ്ഥ​ലം.​ ​മ​ഞ്ഞി​ൽ​ ​കു​ളി​ച്ച​ ​ക്ഷേ​ത്ര​വും​ ​മ​ഞ്ഞു​മ​ല​ക​ളി​ലേ​ക്ക് ​മി​ഴി​യു​റ​പ്പി​ച്ച​ ​ബു​ദ്ധ​പ്ര​തി​മ​യും​ ​മ​ന​സി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​ഒ​രി​ക്ക​ലും​ ​മാ​യാ​ത്ത​ ​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ​ ​കാ​ഴ്ച​യാ​ണ്.​ ​മ​ഞ്ഞി​ൽ​ ​പേ​രെ​ഴു​തി​യും,​ ​മ​ഞ്ഞ് ​വാ​രി​യെ​റി​ഞ്ഞും,​ ​കി​ട​ന്നു​രു​ണ്ടും,​ ​മ​ര​ച്ചി​ല്ല​ക​ൾ​ ​കു​ലു​ക്കി​ ​മ​ഞ്ഞു​ ​പെ​യ്യി​ച്ചും​ ​ഞ​ങ്ങ​ൾ​ ​ആ​ഘോ​ഷി​ച്ചു.​ ​മ​ട​ക്ക​യാ​ത്ര​യി​ലും​ ​മ​ന​സി​ൽ​ ​മ​ഞ്ഞു​പെ​യ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.