ബുദ്ധന്റെ പവിത്രമായ പിപ്രഹ്വ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ 127 വര്‍ഷത്തിന് ശേഷം ഇന്ത്യയില്‍ തിരിച്ചെത്തി
ബുദ്ധന്റെ പവിത്രമായ പിപ്രഹ്വ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ 127 വര്‍ഷത്തെ നീണ്ട ഇടവേളയ്ക്ക് ശേഷം ഇന്ത്യയില്‍ തിരിച്ചെത്തിയത് രാജ്യത്തിന് അഭിമാന നിമിഷമായി. ബുദ്ധനുമായും അദ്ദേഹത്തിന്റെ മഹത്തായ പഠിപ്പിക്കലുകളുമായും ഇന്ത്യയ്ക്കുള്ള ആഴത്തിലുള്ള ബന്ധം ഈ വിശുദ്ധ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ അടിവരയിടുന്നു. ഇത് ഇന്ത്യയുടെ സമ്പന്നമായ സാംസ്‌കാരിക പൈതൃകം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും പരിപാലിക്കുന്നതിനുമുള്ള പ്രതിബദ്ധതയും വ്യക്തമാക്കുന്നു.
പിപ്രഹ്വ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ 1898-ല്‍ കണ്ടെത്തിയെങ്കിലും കൊളോണിയല്‍ കാലഘട്ടത്തില്‍ ഇന്ത്യയില്‍ നിന്ന് കൊണ്ടുപോയിരുന്നു. ഈ വര്‍ഷം ആദ്യം ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര ലേലത്തില്‍ അവ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടപ്പോള്‍, അവ നാട്ടില്‍ തിരിച്ചെത്തുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പാക്കാന്‍ ഞങ്ങള്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ചു. ഈ പ്രയത്‌നത്തില്‍ പങ്കാളികളായ എല്ലാവരെയും ഞാന്‍ അഭിനന്ദിക്കുന്നു,' പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദി എക്സില്‍ കുറിച്ചു.
'വികസനവും പൈതൃകവും' എന്ന മനോഭാവത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിച്ച്, ബുദ്ധന്റെ കാഴ്ചപ്പാടുകളോടുള്ള ഇന്ത്യയുടെ അഗാധമായ ആദരവും ആത്മീയവും ചരിത്രപരവുമായ പാരമ്പര്യങ്ങള്‍ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള പ്രതിബദ്ധതയും പ്രധാനമന്ത്രി എടുത്തുപറഞ്ഞു. ഈ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ തിരിച്ചെത്തിയത് നമ്മുടെ സാംസ്‌കാരിക പൈതൃകത്തിന് ഒരു സന്തോഷകരമായ ദിനമാണെന്നും അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേര്‍ത്തു. ഉത്തര്‍പ്രദേശിലെ സിദ്ധാര്‍ത്ഥ്നഗര്‍ ജില്ലയിലെ സിദ്ധാര്‍ത്ഥ് നഗരത്തിനടുത്തുള്ള ഒരു ഗ്രാമമാണ് പിപ്രഹ്വ. ചരിത്രപരമായ ബുദ്ധന്റെ ജന്മദേശത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഇത്, ഗൗതമ ബുദ്ധന്റെ ജനന സ്ഥലമാണെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന ലുംബിനിയുടെ ലോക പൈതൃക സൈറ്റില്‍ നിന്ന് 9 മൈല്‍ അകലെയാണ്. പിപ്രഹ്വ സ്തൂപത്തില്‍ നിന്നാണ് 1898-ല്‍ ഈ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ കണ്ടെടുത്തത്. ഈ സ്ഥലം ലോര്‍ഡ് ബുദ്ധന്റെ ജന്മദേശമായ പ്രാചീന കപിലവസ്തുവിന്റെ ഭാഗമാണെന്ന് പരക്കെ വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ബുദ്ധന്റെ ചാരത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗം അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്വന്തം ശാക്യവംശത്തിന് നല്‍കി സംസ്‌കരിച്ച സ്ഥലമാണിതെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പുരാവസ്തു സൈറ്റാണ് പിപ്രഹ്വ.
ബുദ്ധന്റെ മരണത്തോടെയാണ് പിപ്രഹ്വ സ്തൂപത്തിന്റെ ചരിത്രം ആരംഭിക്കുന്നത്. ബി.സി. 480-ല്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശവസംസ്‌കാരത്തിന് ശേഷം ഭൗതികാവശിഷ്ടങ്ങള്‍ എട്ട് രാജ്യങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ വിഭജിക്കാന്‍ ബ്രാഹ്‌മണന്‍ ഡോണ ഇടപെട്ടു. ബുദ്ധന്റെ സ്വന്തം ശാക്യവംശത്തിന് ലഭിച്ച ഒരു ഭാഗമാണ് പിപ്രഹ്വ സ്തൂപത്തില്‍ സ്ഥാപിച്ചത്. നൂറ്റാണ്ടുകളായി, ബുദ്ധമതത്തിന്റെ അടയാളങ്ങള്‍ ബുദ്ധന്റെ മാതൃരാജ്യത്തില്‍ നിന്ന് അപ്രത്യക്ഷമാവുകയും, ആക്രമണങ്ങളിലൂടെയും മറ്റും പല സ്തൂപങ്ങളും നശിപ്പിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തിരുന്നു.
ഏകദേശം 2000 വര്‍ഷത്തിലേറെയായി കാടുപിടിച്ചു മൂടപെട്ടുകിടന്ന ഈ സ്തൂപം 1897-ല്‍ ബ്രിട്ടീഷ് കൊളോണിയല്‍ എഞ്ചിനീയറും ഭൂവുടമയുമായ വില്യം ക്ലാക്സ്റ്റണ്‍ പെപ്പെയുടെ ശ്രദ്ധയില്‍പ്പെട്ടു. 1896-97 ലെ ഇന്ത്യന്‍ ക്ഷാമം കാരണം ജോലി ആവശ്യമുള്ള കര്‍ഷകരെ ഉപയോഗിച്ച് അദ്ദേഹം ഖനനം ആരംഭിച്ചു. 18 അടി കട്ടിയുള്ള ഇഷ്ടികപ്പണിയിലൂടെ കുഴിച്ച ശേഷം, അസ്ഥി ശകലങ്ങള്‍, സ്വര്‍ണ്ണാഭരണങ്ങള്‍, സങ്കീര്‍ണ്ണമായി രൂപകല്‍പ്പന ചെയ്ത ആഭരണങ്ങള്‍ എന്നിവ അടങ്ങിയ അഞ്ച് ചെറിയ പാത്രങ്ങള്‍ ഉള്‍പ്പെടെ ഒരു വലിയ കല്ല് കോഫറില്‍ അവര്‍ എത്തി. ഏകദേശം 1,800 രത്‌നക്കല്ലുകളും അര്‍ദ്ധ-വിലയേറിയ കല്ലുകളും, പാറ ക്രിസ്റ്റല്‍, മുത്തുകള്‍, ഷെല്‍, പവിഴം, എംബോസ് ചെയ്ത ഷീറ്റ് സ്വര്‍ണ്ണവും വെള്ളിയും, അതുപോലെ തന്നെ വലിയ പരിശുദ്ധിയുള്ള അസ്ഥിയും ചാരവും ഈ നിക്ഷേപത്തില്‍ ഉള്‍പ്പെട്ടിരുന്നു.
കണ്ടെത്തിയ തിരുശേഷിപ്പുകളില്‍ അസ്ഥി കഷണങ്ങള്‍, ക്രിസ്റ്റല്‍ പെട്ടികള്‍, സ്വര്‍ണ്ണാഭരണങ്ങള്‍, ഒരു പരമ്പരാഗത ബുദ്ധമത ആചാരത്തിന്റെ ഭാഗമായി സ്തൂപത്തില്‍ സ്ഥാപിച്ചിരുന്ന മറ്റ് കാണിക്കകള്‍ എന്നിവ ഉള്‍പ്പെടുന്നു. ഒരു പേടകത്തിലെ ബ്രാഹ്‌മി ലിഖിതം ഈ അവശേഷിപ്പുകളെ നേരിട്ട് ബുദ്ധനുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. ബുദ്ധന്റെ സ്വന്തം ബന്ധുക്കളായ ശാക്യ വംശമാണ് നിക്ഷേപം നടത്തിയതെന്നും രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.
മിക്ക തിരുശേഷിപ്പുകളും 1899-ല്‍ കൊല്‍ക്കത്തയിലെ ഇന്ത്യന്‍ മ്യൂസിയത്തിന് കൈമാറിയപ്പോള്‍, ഖനനത്തിന് മേല്‍നോട്ടം വഹിച്ച ബ്രിട്ടീഷ് കൊളോണിയല്‍ ഉദ്യോഗസ്ഥന്‍ വില്യം ക്ലാക്സ്റ്റണ്‍ പെപ്പെയുടെ കുടുംബം ഒരു ഭാഗം കൈവശം വെച്ചിരുന്നു. കാലക്രമേണ, ആ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ സ്വകാര്യ കൈവശം തുടര്‍ന്നു, ഈ വര്‍ഷം ആദ്യം ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര ലേലത്തില്‍ അവ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നതുവരെ.
ഇന്ത്യന്‍ നിയമപ്രകാരം 'AA' പുരാവസ്തുക്കളായി തരംതിരിച്ചിട്ടുള്ള ഈ തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ വില്‍ക്കുകയോ കയറ്റുമതി ചെയ്യുകയോ ചെയ്യാന്‍ കഴിയില്ല. അതിനാല്‍, സോത്ത്ബിയുടെ ലേലം തടയാന്‍ സാംസ്‌കാരിക മന്ത്രാലയം ഉടനടി ഇടപെട്ടു. ഏകോപിപ്പിച്ച നയതന്ത്ര, നിയമപരമായ ശ്രമങ്ങളിലൂടെ, ലേലം വിജയകരമായി തടയുകയും തിരുശേഷിപ്പുകള്‍ തിരികെ കൊണ്ടുവരുകയും ചെയ്തു. ഈ തിരിച്ചുവരവ് ഇന്ത്യയുടെ സാംസ്‌കാരിക വീണ്ടെടുപ്പിനും പൈതൃക സംരക്ഷണത്തിനുമുള്ള പ്രതിബദ്ധതയുടെ ഒരു പ്രധാന നാഴികക്കല്ലായി അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു.