സഞ്ചാർ സാഥി: ഒടുവിൽ ജയിച്ചത് പൗരാവകാശം

പൗരസ്വാതന്ത്ര്യവും ഭരണകൂടത്തിന്റെ അധികാരാവകാശങ്ങളും തമ്മിലുള്ള പോരാട്ടം ഒരു പുതിയ അദ്ധ്യായത്തിലേക്ക് വഴിതുറക്കുന്നതായിരുന്നു,​ ടെലികോം വകുപ്പിന്റെ 'സഞ്ചാർ സാഥി' ആപ്ലിക്കേഷൻ മൊബൈൽ ഫോണുകളിൽ നിർബന്ധമാക്കാനുള്ള കേന്ദ്ര സർക്കാർ നീക്കം. എന്തായാലും,​ പ്രതിഷേധനങ്ങളെ തുടർന്ന് ആ നീക്കത്തിൽ നിന്ന് കേന്ദ്ര സർക്കാർ പിന്മാറിയിരിക്കുകയാണ്. വിവരസാങ്കേതിക വിദ്യയുടെയും സാമൂഹിക മാദ്ധ്യമങ്ങളുടെയും പ്രചാരത്തോടെയാണ്,​ സ്വകാര്യത എന്ന പൗരാവകാശത്തിലേക്കുള്ള ഇലക്ട്രോണിക് മാദ്ധ്യമങ്ങളുടെ കടന്നുകയറ്റം ചൂടേറിയ ചർച്ചകൾക്ക് വിഷയമായിത്തുടങ്ങിയത്.

​'സഞ്ചാർ സാഥി'യും സ്വകാര്യതയും എന്ന വിഷയം ചിന്തിക്കുമ്പോൾ ആദ്യം മനസിൽ വരുന്നത്,​ ജസ്റ്റിസ് കെ.എസ്. പുട്ടസ്വാമിയും കേന്ദ്ര സർക്കാരും തമ്മിലുള്ള 2017-ലെ കേസിൽ സുപ്രീം കോടതി പുറപ്പെടുവിച്ച ചരിത്ര വിധിയാണ്. ഈ വിധിയിൽ,​ സ്വകാര്യതയ്ക്കുള്ള അവകാശം (Right to Privacy) ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 21-ൽ ഉൾപ്പെടുന്ന ജീവിക്കാനും വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുമുള്ള അവകാശത്തിന്റെ അവിഭാജ്യ ഘടകമാണെന്ന് സുപ്രീം കോടതി പ്രഖ്യാപിച്ചു. ​ഒരു സർക്കാർ സ്ഥാപനം പൗരന്റെ വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ ശേഖരിക്കുകയോ നിരീക്ഷിക്കുകയോ ചെയ്യുമ്പോൾ, അത് ഈ മൗലികാവകാശത്തെ ലംഘിക്കാതിരിക്കാൻ പുട്ടസ്വാമി വിധി ഇനി പറയുന്ന മൂന്ന് അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങൾ നിർബന്ധമാക്കുന്നു: അത് ​നിയമാനുസൃതമായിരിക്കണം (Legality),​ വിവരശേഖരണത്തിന് വ്യക്തമായ നിയമത്തിന്റെ പിൻബലം ഉണ്ടാകണം,​ ​നിയമപരമായ ലക്ഷ്യം വേണം (Legitimate Aim).

തട്ടിപ്പ് തടയൽ പോലുള്ള,​ വ്യക്തവും നിയമപരമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതുമായ ഒരു ലക്ഷ്യം ഈ നടപടിക്ക് ഉണ്ടായിരിക്കണമെന്നു മാത്രമല്ല,​ ഇങ്ങനെ ശേഖരിക്കുന്ന വിവരങ്ങൾ ലക്ഷ്യം നേടുന്നതിന് ആവശ്യമായ ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ അളവിൽ (ആനുപാതികത)​ ഉള്ളതായിരിക്കുകയും വേണം. കൂടാതെ,​ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കാൻ സ്വകാര്യതയിലേക്ക് ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ കടന്നുകയറ്റം നടത്തുന്ന മാർഗം തിരഞ്ഞെടുക്കുകയും വേണം. ​'സഞ്ചാർ സാഥി' ആപ് നിർബന്ധമാക്കാൻ നടത്തിയ കേന്ദ്ര സർക്കാർ നീക്കം ഈ മൂന്നാം തത്വമായ 'ആനുപാതികത"യെയാണ് പ്രധാനമായും ചോദ്യം ചെയ്തത്.

നിയമപരമായാൽ

മാത്രം പോരാ

​മൊബൈൽ തട്ടിപ്പുകൾ തടയുക, നഷ്ടപ്പെട്ട ഫോണുകൾ ബ്ലോക്ക് ചെയ്യുക, വ്യാജ IMEI നമ്പറുകൾ കണ്ടെത്തുക തുടങ്ങിയവയാണ് ഈ ആപ് നിർബന്ധമാക്കുന്നതിന്റെ ലക്ഷ്യങ്ങളായി ടെലികോം വകുപ്പ് ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയിരുന്നത്. ഇവയെല്ലാം തീർച്ചയായും നിയമപരമായ ലക്ഷ്യങ്ങൾ തന്നെയാണ്. ​എന്നാൽ, ഈ ലക്ഷ്യങ്ങൾ നേടുന്നതിന് എല്ലാ പൗരന്മാരുടെയും മൊബൈൽ ഫോണുകളിൽ ഒരു സർക്കാർ ആപ്ലിക്കേഷൻ എക്കാലവും നിർബന്ധമായി നിലനിറുത്തുക എന്ന മാർഗം ആനുപാതികമാണോ? സൈബർ തട്ടിപ്പുകൾ തടയാനും IMEI വെരിഫിക്കേഷനും നിലവിൽത്തന്നെ സാങ്കേതികമായി മറ്റ് നിരവധി മാർഗങ്ങളുണ്ട്. ആപ്ലിക്കേഷൻ വഴി നിരന്തരമായി വിവരങ്ങൾ ശേഖരിക്കാനുള്ള സാദ്ധ്യത തുറന്നിടുന്ന ഈ നടപടി ലക്ഷ്യത്തെക്കാൾ വലുതും,​ സ്വകാര്യതയിലേക്ക് കൂടുതൽ കടന്നുകയറുന്നതും തന്നെയായിരുന്നു.

​നിയമപരമായ കാഴ്ചപ്പാടിൽ, "ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ കടന്നുകയറ്റം" എന്ന തത്വം ഇവിടെ ലംഘിക്കപ്പെടുന്നു. തട്ടിപ്പുകാർക്കു മാത്രമായി നിരീക്ഷണം പരിമിതപ്പെടുത്തുന്നതിനു പകരം, എല്ലാവരെയും നിരീക്ഷിക്കാൻ കഴിവുള്ള ഒരു ഉപകരണം നിർബന്ധമാക്കുന്നത്, പൗരന്മാരെ ഒന്നടങ്കം സംശയത്തിന്റെ നിഴലിൽ നിർത്തുന്നതിന് തുല്യമാണ്. ​​ഇന്ത്യയിൽ വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങളുടെ സംരക്ഷണം സംബന്ധിച്ച്,​ ഡിജിറ്റൽ വ്യക്തിഗത വിവര സംരക്ഷണ നിയമം (DPDP Act) പ്രാബല്യത്തിൽ വരാനിരിക്കുകയാണ്. സർക്കാരിനും സ്വകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങൾക്കും വിവരങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ ഈ നിയമം കർശനമായ വ്യവസ്ഥകൾ ഏർപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്.

​നിയമപ്രകാരം, ഒരു 'ഡാറ്റാ ഫിഡ്യൂഷ്യറി" (വിശ്വസ്തൻ)​ എന്ന നിലയിൽ ടെലികോം വകുപ്പ് വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ ശേഖരിക്കുന്നതും ഉപയോഗിക്കുന്നതും,​ നിയമാനുസൃതവും നിർദ്ദിഷ്ടവുമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി മാത്രമായിരിക്കണം. 'സഞ്ചാർ സാഥി" ആപ്ലിക്കേഷനിൽ ഭാവിയിൽ നിരീക്ഷണത്തിനുള്ള (Surveillance) അപ്ഡേറ്റുകൾ വരില്ലെന്ന് ഉറപ്പുമില്ലാത്ത സാഹചര്യത്തിൽ വിശ്വാസ്യത എന്ന തത്വം ഇവിടെ തകർക്കപ്പെടുന്നു. സ്വകാര്യ ഡാറ്റയുടെ ആത്യന്തിക സൂക്ഷിപ്പുകാർ ഭരണകൂടമാകുമ്പോൾ, ഏറ്റവും ഉയർന്ന ഉത്തരവാദിത്വവും സുരക്ഷയും അവർക്ക് ഉണ്ടായിരിക്കണം.

പെഗസസിന്റെ

രണ്ടാം വരവ്!

​2021-ലെ പെഗസസ് ചാര സോഫ്റ്റ്‌വെയർ ദുരുപയോഗം സംബന്ധിച്ച കേസിൽ സുപ്രീം കോടതി ഭരണകൂട നിരീക്ഷണത്തിന്റെ അപകട സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച് ശക്തമായി ഓർമ്മിപ്പിച്ചിരുന്നു. മൊബൈൽ ഫോണുകൾ നിരീക്ഷണത്തിനുള്ള ഉപാധികളായി മാറുന്നതിലെ ആശങ്ക കോടതി അന്ന് വ്യക്തമാക്കിയതാണ്. 'സഞ്ചാർ സാഥി" ആപ്ളിക്കേഷൻ നിർബന്ധമാക്കാൻ കേന്ദ്ര സർക്കാർ നടത്തിയ നീക്കം പെഗസസ് ആശങ്കകളുടെ തുടർച്ചയായി വിലയിരുത്തപ്പെട്ടതോടെ, പ്രതിപക്ഷം അതിനെതിരെ 'പെഗസസ് 2.0" എന്ന വിമർശനം പോലും ഉയർത്തി.

​പാർലമെന്റിലും പൊതുസമൂഹത്തിലും ഉയർന്ന ശക്തമായ പ്രതിഷേധത്തിന്റെയും നിയമപരമായ ചോദ്യം ചെയ്യലുകളുടെയും ഫലമായാണ് ഈ നിർബന്ധിത വ്യവസ്ഥിതി കേന്ദ്രസർക്കാർ പിൻവലിച്ചത്. ഒരു സർക്കാർ നയത്തെ, പൗരാവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ചോദ്യം ചെയ്യാനും അത് പിൻവലിപ്പിക്കാനും സാധിച്ചുവെന്നത്,​ ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തിലെ ചെക്ക്സ് ആൻഡ് ബാലൻസസ് (Checks and Balances) എന്ന തത്വം ഇപ്പോഴും സജീവമായി നിലനിൽക്കുന്നു എന്നതിന്റെ തെളിവാണ്.

താത്കാലികമായി പിൻവലിക്കപ്പെട്ടെങ്കിലും പൗരസ്വാതന്ത്ര്യത്തിലേക്ക് ഭരണകൂടം കടന്നുകയറാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള,​ സമാനമായ മറ്റു തന്ത്രങ്ങൾ ഭാവിയിൽ ഉണ്ടാകാനുള്ള സാദ്ധ്യത നിയമജ്ഞർ തള്ളിക്കളയുന്നില്ല. നിയമങ്ങൾ ദുരുപയോഗം ചെയ്യപ്പെടാതിരിക്കാനും ഭരണഘടനാ തത്വങ്ങൾ പാലിക്കപ്പെടുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പുവരുത്താനും പൗരസമൂഹം നിയമപരമായ നിരന്തര ജാഗ്രത പാലിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. നിയമപരമായ വ്യവസ്ഥകൾക്കു മേൽ പൗരന്റെ മൗലികാവകാശങ്ങൾ എന്നും ഉയർന്നു തന്നിനെ നിൽക്കുന്നു. ​