ആ​ന​ക്ക​ഥ​ക​ൾ​ ​കേ​ട്ടാ​ൽ​ ​മ​ടു​ക്കു​മോ​!​ ​നി​ർ​ഭാ​ഗ്യ​വ​ശാ​ൽ​ ​ആ​ന​ക​ളു​ടെ​ ​അ​ക്ര​മ​ക​ഥ​ക​ളാ​ണ് ​അ​ടു​ത്ത​ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ​ ​അ​ ​ധി​കം​ ​കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​ത്.​ ​പ​ക്ഷേ,​​​ ​ആ​ന​പ്രി​യ​ന്മാ​രു​ടെ​ ​ആ​രാ​ധ​നാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​യി​ ​മാ​റു​ക​യും,​​​ ​കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​ടെ​ ​പൊ​ന്നോ​മ​ന​ക​ളാ​യി​ ​മാ​റു​ക​യും​ ​ചെ​യ്ത​ ​എ​ത്ര​യോ​ ​ആ​ന​ക​ളു​ണ്ട്.​ ​അ​ത്ത​രം​ ​ചി​ല​ ​ആ​ന​ക്ക​ഥ​ക​ൾ​ ​കേ​ൾ​ക്കാം.

ജം​ബോ

അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ​ ​പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ​ ​ബാ​ർ​നം​ ​ആ​ൻ​ഡ് ​ബെ​യ് ലി​ ​സ​ർ​ക്ക​സി​ലെ​ ​ലോ​ക​പ്ര​ശ​സ്തി​യാ​ർ​ജ്ജി​ച്ച​ ​ആ​ഫ്രി​ക്ക​ൻ​ ​ആ​ന​യാ​യി​രു​ന്നു​ ​ജം​ബോ.​ 1861​ൽ​ ​സു​ഡാ​നി​ലാ​ണ് ​ജ​ന​നം.​ ​അ​വ​ന്റെ​ ​അ​മ്മ​യെ​ ​വേ​ട്ട​ക്കാ​ർ​ ​കൊ​ന്നു.​ ​വേ​ട്ട​ക്കാ​ർ​ ​കു​ഞ്ഞ് ​ജം​ബോ​യെ​ ​ലോ​റ​ൻ​സോ​ ​കാ​സ​നോ​വ​ ​എ​ന്ന​ ​ഇ​റ്റ​ലി​ക്കാ​ര​നു​ ​വി​റ്റു.​ ​ജം​ബോ​ ​ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള​ ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​ ​അ​യാ​ൾ​ ​ഈ​ജി​പ്റ്റി​ലെ​ ​സ്യൂ​സി​ലേ​ക്കും​ ​പി​ന്നീ​ട് ​ഇ​റ്റ​ലി​യി​ലെ​ ​ട്രീ​യെ​സ്റ്റി​ലേ​ക്കും​ ​പോ​യി.​ ​ജം​ബോ​യെ​ ​ഒ​രു​ ​ജ​ർ​മ്മ​ൻ​കാ​ര​നു​ ​വി​റ്റു.​ ​വൈ​കാ​തെ​ ​പാ​രീ​സി​ലെ​ ​ഒ​രു​ ​മൃ​ഗ​ശാ​ല​യ്ക്ക് ​ജം​ബോ​യെ​ ​കൈ​മാ​റി.​ 1865​ ​ജൂ​ൺ​ 26​ന് ​ജം​ബോ​ ​ല​ണ്ട​ൻ​ ​മൃ​ഗ​ശാ​ല​യി​ലെ​ത്തി.
ക​ര​യി​ലെ​ ​ഏ​റ്റ​വും​ ​വ​ലി​യ​ ​ആ​ന​യെ​ന്നാ​ണ് ​ജം​ബോ​യെ​ ​വി​ശേ​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്.​ ​ജം​ബോ​യു​ടെ​ ​ചു​മ​ലി​ലേ​റി​ ​സ​വാ​രി​ ​ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത് ​പ്രൗ​ഢി​യു​ടെ​ ​പ്ര​തീ​ക​മാ​യി.​ ​ല​ണ്ട​നി​ൽ​ ​പ്ര​ശ​സ്തി​യു​ടെ​ ​കൊ​ടു​മു​ടി​യി​ൽ​ ​നി​ൽ​ക്ക​വെ​യാ​ണ് ​ജം​ബോ​യെ​ ​ബാ​ർ​നം​ ​ആ​ൻ​ഡ് ​ബെ​യ് ലീ​ ​സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കി​യ​ത്.​ ​ജം​ബോ​ ​എ​ത്തി​യ​തോ​ടെ​ ​ബാ​ർ​ന​ത്തി​ന്റെ​ ​വ​രു​മാ​നം​ ​ഇ​ര​ട്ടി​യാ​യി.
1885​ ​സെ​പ്തം​ബ​ർ​ 15​ന് ​കാ​ന​ഡ​യി​ലെ​ ​ഒ​ന്റേ​റി​യോ​യി​ലെ​ ​സ​ർ​ക്ക​സ് ​ഷോ​ ​ക​ഴി​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നു​ ​ആ​ ​ദു​ര​ന്തം.​ ​സ്വ​ന്തം​ ​ട്രെ​യി​നി​ലാ​യി​രു​ന്നു​ ​സ​ർ​ക്ക​സ് ​ക​മ്പ​നി​ ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​ ​സ​ഞ്ച​രി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്.
രാ​ത്രി​ ​ഷോ​ ​ക​ഴി​ഞ്ഞ് ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ ​ഓ​രോ​ന്നാ​യി​ ​ഒ​രു​ ​പാ​ളം​ ​മു​റി​ച്ചു​ ​ക​ട​ത്തി​ ​തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത​ ​പാ​ള​ത്തി​ലു​ള്ള​ ​ട്രെ​യി​നി​ലേ​ക്ക് ​ക​യ​റ്റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.​ ​ജം​ബോ​ ​ട്രെ​യി​നി​ൽ​ ​ക​യ​റാ​ൻ​ ​നീ​ങ്ങ​വെ​ ​ആ​ദ്യ​ ​പാ​ള​ത്തി​ലൂ​ടെ​ ​വ​ന്ന​ ​ഒ​രു​ ​ഗു​ഡ്സ് ​ട്രെ​യി​ൻ​ ​പാ​ഞ്ഞു​ ​വ​ന്നി​ടി​ച്ചു.​ ​തെ​റി​ച്ചു​വീ​ണ​ ​ജം​ബോ​യു​ടെ​ ​ച​ല​ന​മ​റ്റു.​ ​പാ​ള​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ ​ടോം​ ​ത​മ്പ് ​എ​ന്ന​ ​കു​ട്ടി​യാ​ന​യെ​ ​ര​ക്ഷി​ക്കാ​നു​ള്ള​ ​ശ്ര​മ​ത്തി​നി​ടെ​യാ​ണ് ​ജം​ബോ​യ്ക്ക് ​അ​പ​ക​ടം​ ​സം​ഭ​വി​ച്ച​തെ​ന്നും​ ​ക​ഥ​ക​ളു​ണ്ട്.​ ​ജം​ബോ​യു​ടെ​ ​മൃ​ത​ശ​രീ​രം​ ​ബാ​ർ​നം​ ​സ്റ്റ​ഫ് ​ചെ​യ്ത് ​പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു.​ ​ഇ​ത് ​പി​ന്നീ​ട് ​ഒ​രു​ ​തീ​പി​ടി​ത്ത​ത്തി​ൽ​ ​ന​ശി​ച്ചു.​ ​ജം​ബോ​യു​ടെ​ ​അ​സ്ഥി​ക​ൾ​ ​അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ​ ​മ്യൂ​സി​യം​ ​ഒ​ഫ് ​നാ​ച്വ​റ​ൽ​ ​ഹി​സ്റ്റ​റി​യി​ൽ​ ​സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

ബി​ഗ് ​മേ​രി

സ​ർ​ക്ക​സ് ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ​ ​നോ​വാ​യി​ ​അ​വ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്ന​ ​ആ​ന​യാ​ണ് ​ബി​ഗ് ​മേ​രി.​ ​മ​നു​ഷ്യ​ർ​ ​ബി​ഗ് ​മേ​രി​യെ​ ​തൂ​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു​!​ ​ഏ​ഷ്യ​ൻ​ ​ആ​ന​യാ​യ​ ​മേ​രി​ ​അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ​ ​സ്പാ​ർ​ക്ക്സ് ​വേ​ൾ​ഡ് ​ഫേ​മ​സ് ​ഷോ​സ് ​എ​ന്ന​ ​സ​ർ​ക്ക​സി​ന്റെ​ ​ഭാ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു.​ ​എ​ട്ടാം​ ​വ​യ​സ് ​മു​ത​ൽ​ ​സ​ർ​ക്ക​സി​ലെ​ ​കോ​മാ​ളി​ക​ൾ​ക്കും​ ​മ​റ്റ് ​വ​ന്യ​ജീ​വി​ക​ൾ​ക്കു​മൊ​പ്പം​ ​പ്രേ​ക്ഷ​ക​രെ​ ​ര​സി​പ്പി​ക്കാ​ൻ​ ​മേ​രി​യു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.​ ​അ​ങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കെ​ ​ആ​ന​ ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി​ൽ​ ​മു​ൻ​പ​രി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​ ​വാ​ൾ​ട്ട​ർ​ ​എ​ൽ​ഡ്രി​ജ് ​മേ​രി​യു​ടെ​ ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി.​ ​വാ​ൾ​ട്ട​ർ​ ​ക്രൂ​ര​മാ​യാ​ണ് ​മേ​രി​യോ​ട് ​പെ​രു​മാ​റി​യ​ത്.
ഒ​രി​ക്ക​ൽ​ ​ടെ​ന്ന​സി​യി​ൽ​ ​വ​ച്ച് ​ഷോ​യ്ക്കു​ ​മു​മ്പ് ​റോ​ഡി​ലൂ​ടെ​ ​ന​ട​ക്ക​വെ​ ​റോ​ഡ​രി​കി​ൽ​ ​കി​ട​ന്ന​ ​ത​ണ്ണി​മ​ത്ത​ങ്ങ​യു​ടെ​ ​ഒ​രു​ ​ഭാ​ഗം​ ​എ​ടു​ക്കാ​ൻ​ ​മേ​രി​ ​തു​മ്പി​ക്കൈ​ ​നീ​ട്ടി.​ ​ഇ​തി​ൽ​ ​പ്ര​കോ​പി​ത​നാ​യ​ ​വാ​ൾ​ട്ട​ർ​ ​ആ​ന​ക​ളെ​ ​ത​ല്ലാ​ൻ​ ​പാ​ടി​ല്ലെ​ന്ന​ ​ക​മ്പ​നി​യു​ടെ​ ​ഉ​ത്ത​ര​വ് ​ലം​ഘി​ച്ച് ​തോ​ട്ടി​കൊ​ണ്ട് ​മേ​രി​യെ​ ​ത​ല്ലി.​ ​തോ​ട്ടി​യു​ടെ​ ​അ​റ്റ​ത്തെ​ ​കൊ​ളു​ത്ത് ​മേ​രി​യു​ടെ​ ​ശ​രീ​ര​ത്തി​ൽ​ ​ആ​ഴ​ത്തി​ൽ​ ​തു​ള​ച്ചു​ക​യ​റി.​ ​വേ​ദ​ന​കൊ​ണ്ട് ​പു​ള​ഞ്ഞ​ ​മേ​രി​ ​വാ​ൾ​ട്ട​റി​നെ​ ​തൂ​ക്കി​യെ​ടു​ത്ത് ​നി​ല​ത്തെ​റി​ഞ്ഞ് ​ച​വി​ട്ടി.​ ​അ​യാ​ൾ​ ​ത​ത്ക്ഷ​ണം​ ​മ​രി​ച്ചു. വാ​ൾ​ട്ട​റി​ന്റെ​ ​ത​ല​യി​ൽ​ ​മേ​രി​ ​തു​മ്പി​ക്കൈ​ ​ഉ​യ​ർ​ത്തി​ ​അ​ടി​ച്ച​താ​ണ് ​മ​ര​ണ​ ​കാ​ര​ണം.​ ​പ​ക്ഷേ​ ​മേ​രി​ ​മ​റ്റാ​രെ​യും​ ​ഉ​പ​ദ്ര​വി​ച്ചി​ല്ല.​ ​പ​ക്ഷേ​ ​കൊ​ല​യാ​ളി​ ​മേ​രി​ ​എ​ന്ന​ ​പേ​രു​ ​വീ​ണ​ ​ബി​ഗ് ​മേ​രി​യെ​ ​കൊ​ല്ല​ണ​മെ​ന്ന​ ​ആ​വ​ശ്യ​വു​മാ​യി​ ​ജ​ന​ങ്ങ​ളെ​ത്തി.​ ​മേ​രി​യെ​ ​കൊ​ല്ലാ​തെ​ ​സ​ർ​ക്ക​സ് ​ന​ട​ത്താ​ൻ​ ​അ​നു​വ​ദി​ക്കി​ല്ലെ​ന്ന് ​ജ​നം​ ​പ​റ​ഞ്ഞ​തോ​ടെ​ ​മേ​രി​യെ​ ​കൊ​ല്ലാ​ൻ​ ​ക​മ്പ​നി​ ​സ​മ്മ​തം​ ​മൂ​ളി.
1916​ ​സെ​പ്തം​ബ​ർ​ 13​ന് ​ഇ​ർ​വി​ൻ​ ​ന​ഗ​ര​ത്തി​ൽ​ ​വ​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു​ ​വ​ധ​ശി​ക്ഷ.​ ​സ​ർ​ക്ക​സ് ​ഷോ​ക​ളി​ൽ​ ​തു​മ്പി​ക്കൈ​ ​ഉ​യ​ർ​ത്തി​ ​കാ​ണി​ക​ളെ​ ​അ​ഭി​വാ​ദ്യം​ ​ചെ​യ്‌​തെ​ത്തു​ന്ന​ ​പോ​ലെ​ ​സ​ന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ​ ​ത​ല​യാ​ട്ടി​യാ​ണ് ​ആ​ ​പാ​വം​ ​മ​ര​ണ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ​ന​ട​ന്നു​ ​നീ​ങ്ങി​യ​ത്.​ ​ഇ​തു​ ​ക​ണ്ട​ ​സ​ർ​ക്ക​സ് ​ജീ​വ​ന​ക്കാ​ർ​ ​പൊ​ട്ടി​ക്ക​ര​ഞ്ഞു.​ ​മേ​രി​യു​ടെ​ ​ക​ഴു​ത്തി​ൽ​ ​കൂ​റ്റ​ൻ​ ​ച​ങ്ങ​ല​യി​ട്ട് ​അ​തി​ന്റെ​ ​ഒ​ര​റ്റം​ 100​ ​ട​ൺ​ ​ക്രെ​യി​നി​ൽ​ ​ബ​ന്ധി​ച്ചു.​ ​വൈ​കാ​തെ​ ​മേ​രി​യു​മാ​യി​ ​ക്രെ​യി​ൻ​ ​ഉ​യ​ർ​ന്നു.
ഇ​ട​യ്ക്ക് ​ച​ങ്ങ​ല​ ​പൊ​ട്ടി​ ​മേ​രി​ ​നി​ല​ത്തു​വീ​ണെ​ങ്കി​ലും​ ​അ​ടു​ത്ത​ ​ശ്ര​മ​ത്തി​ൽ​ ​മേ​രി​യു​ടെ​ ​ജീ​വ​ൻ​ ​ന​ഷ്ട​മാ​യി.​ 30​ ​മി​നി​റ്റോ​ളം​ 22​ ​വ​യ​സു​ള്ള​ ​മേ​രി​യു​ടെ​ ​ശ​രീ​രം​ ​ക്രെ​യി​നി​ൽ​ ​തു​ട​ർ​ന്നു.

നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാൻ

പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ ​ക​റാ​ച്ചി​ ​മൃ​ഗ​ശാ​ല​യി​ൽ​ ​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​ ​ആ​ന​യാ​ണ് 17​ ​വ​യ​സു​ള്ള​ ​നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാ​ൻ.​ ​മൃ​ഗ​ശാ​ല​യി​ൽ​ ​നി​ന്ന് ​മ​തി​യാ​യ​ ​പ​രി​പാ​ല​ന​മോ​ ​ചി​കി​ത്സ​യോ​ ​കി​ട്ടാ​തെ​ ​അ​വ​ശ​നി​ല​യി​ലാ​യ​ ​നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാ​ൻ​ ​ഏ​താ​നും​ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളാ​യി​ ​നി​വ​ർ​ന്നു​നി​ൽ​ക്കാ​ൻ​ ​പോ​ലു​മാ​കാ​ത്ത​ ​അ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു.​ ​ടാ​ൻ​സാ​നി​യ​യി​ൽ​ ​ജ​നി​ച്ച​ ​നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാ​നെ​ 2009​ൽ​ ​മ​റ്റ് ​മൂ​ന്ന് ​ആ​ഫ്രി​ക്ക​ൻ​ ​ആ​ന​ക​ൾ​ക്കൊ​പ്പ​മാ​ണ് ​പാ​കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ത്തി​ച്ച​ത്.​ ​വി​വി​ധ​ ​ആ​രോ​ഗ്യ​ ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ൾ​ ​അ​ല​ട്ടി​യി​രു​ന്ന​ ​നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാ​ൻ​ ​കൂ​ട്ടി​നു​ള്ളി​ലെ​ ​കു​ള​ത്തി​ൽ​ ​വീ​ണ​തോ​ടെ​ ​നി​ല​ ​വീ​ണ്ടും​ ​ഗു​രു​ത​ര​മാ​യി.​ ​പി​ന്നീ​ട് ​എ​ഴു​ന്നേ​റ്റു​ ​നി​ൽ​ക്കാ​ൻ​ ​പോ​ലു​മാ​കാ​ത്ത​ ​വി​ധം​ ​അ​വ​ശ​യാ​യി​രു​ന്നു​ ​നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാ​ൻ.​ ​നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാ​ന്റെ​ ​ദ​യ​നീ​യാ​വ​സ്ഥ​ ​പു​റ​ത്തെ​ത്തി​യ​തി​ന് ​പി​ന്നാ​ലെ​ ​ക​റാ​ച്ചി​ ​മൃ​ഗ​ശാ​ല​യ്‌​ക്കെ​തി​രെ​ ​വ​ൻ​ ​പ്ര​തി​ഷേ​ധം​ ​ഉ​യ​ർ​ന്നു.​ ​അ​തി​നി​ടെ​ ​നൂ​ർ​ ​ജ​ഹാ​ൻ​ ​മ​ര​ണ​ത്തി​നു​ ​കീ​ഴ​ട​ങ്ങി.

മാ​ലി

ലോ​ക​ത്ത് ​ഏ​റ്റ​വും​ ​കൂ​ടു​ത​ൽ​ ​ദുഃ​ഖം​ ​അ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​ ​ആ​ന​യെ​ന്നാ​ണ് ​മാ​ലി​ ​അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​ത്.​ ​ഫി​ലി​പ്പീ​ൻ​സി​ലെ​ ​മ​നി​ല​ ​മൃ​ഗ​ശാ​ല​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു​ ​വാ​സം.​ ​നാ​ല് ​ദ​ശാ​ബ്ദ​ത്തോ​ളം​ ​കൂ​ട്ടി​നു​ള്ളി​ൽ​ ​ത​നി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു.​ ​ഫി​ലി​പ്പീ​ൻ​സി​ലെ​ ​ഏ​ക​ ​ആ​ന​യാ​യി​രു​ന്ന​ ​മാ​ലി​യു​ടെ​ ​ഏ​കാ​ന്ത​ ​ജീ​വി​തം​ ​മൃ​ഗ​ ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ർ​ ​നി​ര​വ​ധി​ ​ത​വ​ണ​ ​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ​ ​ശ്ര​ദ്ധ​യി​ൽ​ ​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്.​ 2023​ ​നം​വ​ബ​റി​ലാ​യി​രു​ന്നു​ ​മാ​ലി​യു​ടെ​ ​അ​ന്ത്യം.​ ​വി​ശ്വ​ ​മാ​ലി​ ​എ​ന്നാ​ണ് ​മാ​ലി​യു​ടെ​ ​മു​ഴു​വ​ൻ​ ​പേ​ര്.​
1977​ൽ​ ​മൂ​ന്നു​ ​വ​യ​സു​ള്ള​ ​മാ​ലി​യെ​ ​ശ്രീ​ല​ങ്ക​ൻ​ ​സ​ർ​ക്കാ​ർ​ ​അ​ന്ന​ത്തെ​ ​ഫി​ലി​പ്പീ​ൻ​സ് ​പ്ര​ഥ​മ​ ​വ​നി​ത​ ​ഇ​മെ​ൽ​ഡ​ ​മാ​ർ​ക്കോ​സി​ന് ​സ​മ്മാ​ന​മാ​യി​ ​ന​ൽ​കി​യ​താ​ണ്.​ ​അ​ന്ന് ​മ​നി​ല​ ​മൃ​ഗ​ശാ​ല​യി​ൽ​ ​ശി​വ​ ​എ​ന്നൊ​രു​ ​ആ​ന​ ​കൂ​ടി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.​ 1977​ൽ​ ​ഇ​വി​ടെ​യെ​ത്തി​യ​ ​ശി​വ​ 1990​ൽ​ ​ച​രി​ഞ്ഞു.​ ​അ​ന്ന് ​മു​ത​ൽ​ ​മാ​ലി​യു​ടെ​ ​ജീ​വി​തം​ ​കൂ​ട്ടി​നു​ള്ളി​ൽ​ ​ത​നി​ച്ചാ​ണ്.